از ابتدای اجرای طرح تحول در نظام سلامت هم‌زمان با نیمه اردیبهشت۹۳ در همه مراکز درمانی سراسر کشور و ازجمله بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سمنان، برنامه‌های ویژه‌ای برای حمایت مالی از شهروندان در برابر هزینه‌های سلامت، ساماندهی خدمات بيمارستانی و ارتقاء کيفيت و دسترسی عادلانه مردم به خدمات درمانی در دستور کار قرارگرفته است.
اما در فاصله دو سال از اجرای این طرح، وضعیت بهداشت و درمان در دیار قومس چگونه است برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید شناختی نسبی درباره مراکز درمانی و بهداشتی استان داشت.
در استان سمنان دو دانشگاه علوم پزشکی وجود دارد که نخستین آن‌ها دانشگاه سمنان با تحت پوشش قرار دادن شهرستان‌های سمنان، مهدی‌شهر، سرخه و گرمسار است و دیگری دانشگاه علوم پزشکی شاهرود با تحت پوشش قرار دادن شهرستان‌های شرقی دیار قومس فعالیت دارند.
رضایت نسبی مردم استان سمنان از بخش بهداشت و درمان
دانشگاه‌های علوم پزشکی شاهرود و سمنان از ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم توانسته‌اند در بخش‌های مختلف ازجمله بهداشت، درمان، پیشگیری، مقابله با مخاطرات طبیعی و خانه‌های بهداشتی روستایی اقدامات نسبتاً خوبی را در دستور کار قرار دهند که مطالعات و بررسی‌ها از افزایش رضایت نسبی مردم این استان حکایت دارد.
ازجمله این برنامه‌ها که موجبات رضایت مردم استان را مهیا ساخت می‌توان به کاهش سهم پرداخت بيماران از هزینه‌های درمان در هنگام بستری در بیمارستان‌های تحت پوشش این دانشگاه‌ها اشاره کرد ازآنجایی‌که قشر کم‌درآمد و محروم و متوسط جامعه پشتيبان و پناه خود دراین‌باره را دولت و وزارت بهداشت می‌داند. این برنامه کاهش چشمگير هزینه درمان بيماران را در پی داشت.
این کاهش هزینه از طریق پرداخت مابه‌التفاوت هزینه‌های مورد تعهد بیمه‌های پایه، فراهم کردن خدمات، داروها و ملزومات مصرفی پزشکی و همچنين دیگر خدمات ضروری در بیمارستان‌ها برپایه قیمت‌های مصوب به دست آمد. جلوگيری از خروج بيماران از بیمارستان‌ها برای تأمین دارو و لوازم پزشکی، حذف واسطه‌ها و پيشگيری از پرداخت‌های زیرميزی از دیگر دستاوردهای این برنامه بود.
اما اجرای برنامه‌های درمانی و تحول در نظام سلامت تا چه حد توانسته رضایتمندی مردم سمنان و حومه را جلب کند؟ برای پاسخ به این سؤال با مهدی شادنوش رئیس دانشگاه علوم پزشکی سمنان به گفتگو نشسته‌ایم.
*برای نخستین سؤال از بخش‌های ویژه تحول در نظام سلامت با محوریت دانشگاه علوم پزشکی سمنان توضیح دهید.
افزایش بهره‌مندی از خدمات درمان بهينه و کاهش پرداختی از جیب بيماران بستری از ۳۴ درصد در بیماران بستری شهری به شش درصد و در بیماران بستری روستایی به سه درصد نخستین نمود بارز اجرای طرح تحول در نظام سلامت بود همچنین حضور ۳۹ پزشک مقيم در هفت رشته، در چهار بيمارستان تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی سمنان برای افزایش پاسخگویی ۲۴ ساعته به بیماران و تضمين دریافت خدمات درمانی مناسب در ساعات عصر و شب و روزهای تعطيل به‌ویژه در موارد اورژانس، برنامه ماندگاری ۶۸ پزشک متخصص و فوق تخصص در۱۶ رشته و پنج پزشک عمومی در چهار بيمارستان شهرستان‌های دامغان، گرمسار، آرادان و مهدی‌شهر، ارتقا کيفيت معاینه بیماران به‌وسیله پزشکان که در این برنامه پزشکان با افزایش زمان معاینه و رعایت استانداردها در مراکز ارائه خدمات سلامت کيفيت خدمات، اهميت دادن به معاینات و تشخیص‌های بالينی و ... از دیگر بخش‌های متحول شده در طرح تحول در نظام سلامت هستند.
از سوی دیگر یکی از بخش‌های مهم این طرح کاهش میانگین سزارین به ميزان۱۰درصد است به‌طوری‌که از آغاز برنامه ملی تحول نظام سلامت تاکنون از دوهزار و ۵۳۶ زایمان طبيعی حمایت‌شده است همچنین برنامه ترویج زایمان طبيعی یکی دیگر از برنامه‌های تحول نظام سلامت است.
وزارت بهداشت با رایگان کردن این روش برتر برای حفظ و استمرار باروری، ایجاد مشوق برای زایمان و ترویج فرهنگ زایمان طبيعی و بهسازی زایشگاه‌ها و تشویق مادران و پزشکان به انجام زایمان طبيعی، تلاش کرده لذا بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی سمنان در مدت یک سال و اندی توانسته‌اند میانگین سزارین را به ميزان ۱۰ درصد کاهش دهند و از آغاز برنامه تاکنون از دوهزار و ۵۳۶ زایمان طبيعی حمایت‌شده است.
بهینه‌سازی هتلينگ بيمارستانی و ارتقای کيفيت خدمات اقامت بيمار٬ فضای بستری و ارائه خدمات در بیمارستان‌های تحت پوشش این دانشگاه، از دیگر محورهای این برنامه بوده است.
*چه تعداد پزشک در طرح تحول نظام سلامت استان سمنان همکاری دارند؟
در مدت اجرای این طرح ۲۰۹ نفر پزشک عمومی، متخصص و فوق تخصص در ۹ کلينيک تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سمنان، بیش از ۶۳۶ هزار و ۳۴ بيمار و مراجعه‌کننده را با رعایت استاندارهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معاینه کرده‌اند همچنین در مدت قریب به دو سال که از اجرای برنامه تحول سلامت می‌گذرد به‌منظور اجرایی کردن عملیات نوسازی و استانداردسازی تجهیزات در بیمارستان‌های تحت پوشش این دانشگاه ۲۶۱ میلیارد ریال هزینه شده است.
برنامه ملی تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت در این دانشگاه باهدف افزایش پوشش و بهره‌مندی از خدمات مراقبت‌های اوليه سلامت جمعيت تحت پوشش، ارتقاء برنامه پزشك خانواده در مناطق روستايی و شهرهای زير۲۰هزار نفر جمعيت، توانمندسازی مردم برای خود مراقبتی و ارتقاء سواد سلامت، نهادینه‌سازی همکاری فرابخشی در کاهش عوامل خطر و سایر اقدامات مربوطه انجام شد.
همچنین از دیگر اهداف تحقق‌یافته اجرای برنامه ارائه خدمات و مراقبت‌های اولیه سلامت به روستائیان، شهرهای زیر ۲۰هزار نفر و عشایر، اجرای برنامه ارائه خدمات و مراقبت‌های اولیه سلامت به حاشیه‌نشینان شهرها، اجرای برنامه ارائه خدمات و مراقبت‌های اولیه سلامت به جمعیت تمام شهرهای بالای۲۰۰هزار نفر، راه‌اندازی و تجهيز يک مرکز سلامت در مسکن مهر سمنان و پنج پایگاه سلامت در مسکن مهر شهرستان‌های سمنان، گرمسار و دامغان، ساخت و تجهیز سه باب مرکز بهداشتی درمانی در روستاهاي دروار و داورآباد و شهر شهميرزاد، ساخت و تجهیز پنج باب خانه بهداشت در روستاهای رشم، دروار، برم، چندآب و افتر هستند که در طول مدت اجرای طرح تحول حاصل‌شده‌اند.
علاوه بر موارد بالا تعمیر و تجهیز مراکز بهداشتي درماني و محل زیست پزشکان، اجرای برنامه تحول سلامت دهان در مناطق تحت پوشش دانشگاه شامل معاینه دانش آموزان مدارس ابتدایی و ثبت اطلاعات در سامانه سلامت دهان، اجرای طرح وارنیش سدیم فلوراید برای تمامی دانش آموزان مدارس ابتدایی، افزایش سطح دسترسی مردم به خدمات دندانپزشکی با فعال‌سازی مراکز در نوبت صبح و همچنین راه‌اندازی بعضی مراکز در نوبت بعدازظهر به‌ویژه برای گروه هدف، تأمین ۴۳۶ قلم دارو در مراکز مجری برنامه پزشک خانواده، تأمین مکمل‌های دارویی در مراکز مجری برنامه پزشک خانواده، سرشماری جمعیت روستایی و شهرهای زیر۲۰هزار نفر و همچنین سرشماري جمعيت مناطق شهري نیز در مجموعه این دانشگاه حاصل‌شده است.
درباره مقوله توانمندسازی کارکنان مجموعه بهداشت و درمان نیز توضیح دهید.
یکی از اهداف اجرای طرح تحول در نظام سلامت مقوله ارتقاء توانمندی‌های کارکنان مجموعه‌های بهداشت و درمان است در این راستا بحث توانمندسازی مدیران و کارکنان بخش بهداشت از طریق برگزاری دوره‌های فلوشیپ مدیران در مرکز استان، مرکز قطب و همچنین برگزاری جلسات و کارگاه‌های آموزشی جهت مراقبان سلامت و تمامی کارکنان درگیر در ارائه خدمات بهداشتی درمانی در سطوح مختلف، استقرار نظام پایش و ارزشیابی خدمات از طریق نصب پنل اطلاعات سلامت در سطوح مختلف و انجام نظارت‌های برنامه‌ریزی‌شده توسط ریاست دانشگاه به همراه هیئت رئیسه و روسای مراکز و شبکه‌های بهداشت شهرستان‌های تابعه از سطوح محیطی و همچنین نظارت‌های منظم و برنامه‌ریزی‌شده است.
همچنین این اقدامات باعث شده است تا دانشگاه علوم پزشکی سمنان به دیگر اهداف طرح تحول نظام سلامت شامل مواردی همچون برنامه‌ریزی توسط کارشناسان ستاد استان و شهرستان‌های تابعه از سطوح مختلف، ارتقاء نظام فناوری اطلاعات، ثبت اطلاعات و آمارهای بهداشتی در سامانه شهاب که در همین راستا تمام اطلاعات سرشماری مناطق روستایی و شهرهای زیر۲۰ هزار نفر و همچنین شهرهای بالای این میزان دست یابد.
علاوه بر این اقدامات، کارهای مثبت دیگری شامل ارسال بسته‌های خدمات بهداشتی درمانی سطح اول به مراکز و پایگاه‌های ارائه خدمت به‌منظور اجرا و نظارت بر حسن اجرای آن توسط کارکنان ستادی، اجرای برنامه مراقبت‌های اوليه سلامت به ساكنان تمام مناطق شهري تحت پوشش دانشگاه که در آن خدمات سلامت به‌ویژه بعد از پیشگیری و غربالگری و کنترل عوامل خطر بیماری‌های غیر واگیر در تمام گروه‌های سنی، استقرار نظام دیده‌بانی حوزه سلامت، ارائه خدمات فوریت‌های پزشکی پیش بیمارستانی به ساکنان مناطق روستایی، عشایر و شهرهای با جمعیت کمتر از ۵۰هزار نفر با هماهنگی بین معاونت بهداشت و معاونت درمان دانشگاه، ارتقای سواد سلامت جامعه با اجرای برنامه ملی ترویج و توسعه خود مراقبتی و توانمندسازی مردم، اجرای برنامه تقویت و نهادینه‌سازی همکاری‌های بين بخشی سلامت با برگزاری منظم جلسات کارگروه سلامت و امنیت غذایی استان و رصد برنامه‌های سلامت نیز در مجموعه دانشگاه علوم پزشکی سمنان انجام پذیرفته است.
*وضعیت برنامه‌های عمومی این دانشگاه در خلال طرح تحول نظام سلامت چگونه است؟
از برنامه‌های عمومی می‌توان به مواردی از قبیل اجرای برنامه بهداشت عمومی شامل آب سالم، غذای ایمن و رژیم غذایی سالم، هوای پاک، ايجاد زیرساخت براي تبديل پرونده سلامت کاغذی به الکترونيک در تمامي شهرها و روستاها، اجراي واكسيناسيون کودکان با واکسن «پنتاوالان» علیه بیماری‌های دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه، هپاتیت ب و هموفیلوس آنفولانزا و همچنین تزریق واکسن فلج اطفال در چهارماهگی واکسیناسيون تمامی پاکبانان هاي شهرستان‌های تابعه دانشگاه علیه بیماری کزاز و هپاتیت ب اشاره کرد.
دانشگاه علوم پزشکی سمنان بالاترین رتبه کشوری را درزمینهٔ پوشش معاینات کارگری در واحدهای صنعتی و همچنین پوشش صددرصدی کارگاه‌های تحت پوشش دانشگاه طی سال ۹۳ کسب کرد و همچنین كاهش چشمگير بیماری سالک با انجام اقدامات و فعالیت‌های پیشگیرانه و کنترلی در شهرستان دامغان، تدوین هشت جلد کتاب داستان با مضمون ترویج رفتارهای سالم در کودکان و انتشار آن در شمار پنج هزار جلد و همچنین تهیه و تولید ۲۰ پویانمایی با موضوعات اصلاح الگوی مصرف نمک و پیشگیری از اضافه‌وزن و چاقی از دیگر اقدامات انجام‌شده توسط دانشگاه علوم پزشکی سمنان در خلال اجرای طرح تحول نظام سلامت است.
*درباره برنامه‌ها سخن گفتید حال درباره دستاوردهای دانشگاه در این مدت توضیح دهید؟
اجراي طرح ملی تحول نظام سلامت در بیمارستان‌های تابعه دانشگاه، راه‌اندازی دستگاه سنگ‌شکن، کلینیک‌های چشم‌پزشکی، ای ان تی و راه‌اندازی ۱۱۱ تختی كه در طرح ارتقاء خدمات درماني مصوب شده بودند، تکمیل و بهره‌برداری از ساختمان جدید دانشكده بهداشت دامغان، تجهیز آزمایشگاه، دیوارکشی، برج نوری، تکمیل و بهره‌برداری از ساختمان معاونت غذا، دارو و آزمايشگاه رفرنس، راه‌اندازی و بهره‌برداری دانشكده دندانپزشكي سمنان، تأمین بخشی از تجهيزات بيمارستان در حال بهره‌برداری ۱۶۴تختخوابي شهرستان گرمسار و اجراي سيستم سخت‌افزار و نرم‌افزار اچ آر آی اس برای همه بیمارستان‌های تابعه دانشگاه ازجمله دستاوردهای مثبت دانشگاه علوم پزشکی سمنان طی سال‌های اخیر بوده است.
علاوه بر این دستاوردها دانشگاه علوم پزشکی سمنان توانسته تا با تأسیس رشته‌های تحصیلی جديد کارشناسی ارشد بیوشیمی - کارشناسی ارشد بهداشت محیط، کارشناسی ارشد پرستاری اورژانس در دانشگاه، تکمیل و بهره‌برداری از استخر مجتمع آموزشي(پردیس) دانشگاه، اجرا و بهره‌برداری کامل از سیستم حسابداري تعهدي و نرم‌افزار نظام نوين مالي، اجرای برنامه ارائه خدمات سلامت به روستائيان و شهرهاي زير ۲۰هزار نفر و عشاير در مناطق تحت پوشش دانشگاه، احداث، تجهیز و بهره‌برداری از دانشکده پیراپزشکی، احداث، تجهیز و بهره‌برداری از مجتمع آموزشی فرهنگی دانشگاه، احداث، تجهیز و بهره‌برداری از مرکز درمان بستر ۱۰تخت خوابی ایوان کی، احداث، تجهیز و بهره‌برداری مراکز بهداشتی درمانی داورآباد-شهمیرزاد-دروار، احداث، تجهیز و بهره‌برداری پایگاه‌های سلامت و خانه بهداشت افتر، فرآت، بوستان، شهر سازی و رشم، کوه زر، آستانه، چندآب و برم اقدامات خوبی را در دستور کار قرار دهد.
احداث، تجهیز و بهره‌برداری از اورژانس جاده‌ای آرادان، مهدی‌شهر، کلاته ملا، بهسازی و تجهیز و بهره‌برداری از کلینیک‌های تخصصی و فوق تخصصی پزشکی و دندانپزشکی سمنان، دامغان، تعمیر، تجهیز و بهره‌برداری از بخش‌های ویژه نوزادان - مادران پرخطر، ان آی سی یو و... بیمارستان های تابعه دانشگاه، خرید و بهبود استاندارد مراکز تحقیقاتی و پژوهشی دانشگاه‌های تابعه دانشگاه علوم پزشکی سمنان ازجمله دیگر دستاوردهای طرح تحول نظام سلامت بوده است.
و درمجموع مبلغ ۹۲۴میلیارد و ۳۴۳میلیون ریال برای انجام فعالیت‌های فوق هزینه شده است.
*در خصوص مراقبت بیماری‌های واگير در حجاج و زائران عتبات عالیات بگویید؟
برگزاري كميته هماهنگي استاني و شهرستانی «امور بهداشتي زائران» با حضور تمام نمايندگان دستگاه‌های ذی‌ربط، ابلاغ دستورالعمل اجرايي مراقبت بیماری‌های واگير در زائران به همه اعضاي كميته استاني و شهرستاني در دو مرحله و ابلاغ دستورالعمل یادشده به‌تمامی واحدهاي تابعه اعم از بهداشتي و درماني، توزيع مواد و رسانه‌هاي آموزشي و اطلاع‌رسانی در سطح اعضاي كميته استاني، شهرستاني، مسئولان كاروان‌هاي زيارتي، زائران و کارکنان واحدهاي بهداشتي و درماني، تشكيل جلسه آموزشي «مراقبت بیماری‌های واگير در زائران» با حضور مديران و مسئولان کاروان‌های شهرستان‌هاي سمنان، سرخه و مهدی‌شهردر سازمان حج و زيارت استان و توزيعاقلام آموزشي در بين مسئولان کاروان‌ها و برگزاري جلسات آموزشيبا موضوع «آشنايي با بیماری‌های واگير و اقدامات بهداشتي» براي ۶۷۰ نفر از زائران بیت‌الله الحرام از اقدامات دانشگاه علوم پزشکی در سال۹۴ بوده است.
انجام هماهنگي به‌منظور واكسيناسيون افراد زير ۱۵ سال یک ماه قبل از اعزام به عتبات عاليات عليه فلج اطفال، ارسال دستورالعمل اجرايي مراقبت بیماری‌های واگير در زائران و ساير اقلام آموزشيبراي فوكال پوينت‌هاي محترم علمي مراقبتبیماری‌های واگير استان و شهرستان‌هاي تابعه، تأمين وتوزيع كيت‌های حفاظت فردي بين مديران کاروان‌ها و مراكز درماني، هماهنگي با مديران کاروان‌های زيارتي برای تكميل برگه‌های خود اظهاری، برگزاري كارگاه آموزشي «نظام مراقبت سندرميك» بر اساس مـدل اس اچ ای پی در بیست و سوم شهریور ماه۹۴، چاپ و تكثير دو هزار برگ پمفلت آموزشي با عناوين «توصیه‌های بهداشتي براي زائران» و «كوروناويروس جديد چيست» و پمفلت آموزشي در رابطه با آنفلوانزا و توزيع آن در بين ادارات و سازمان‌های مرتبط و همچنين زائران اعزام به حج ازجمله دیگر اقدامات دانشگاه علوم پزشکی سمنان در بحث عتبات عالیات بود.
برگزاري جلسه آموزشي در رابطه با بیماری‌های واگير و اقدامات بهداشتي با حضور ۱۳۵ نفر از زائران در حسينه اعظم شهر سمنان، برگزاري جلسه آموزشي در رابطه با بیماری‌های واگير و اقدامات بهداشتي با حضور ۱۱۵ نفر از زائرين، برگزاري جلسه آموزشي نحوه نمونه‌گیری از موارد مشكوك به آنفلوانزا و كورونا براي کارکنان آزمايشگاهي معرفی‌شده از بیمارستان‌ها انجام پذیرفته است.
علاوه بر این اقدامات، اقدامات تخصصی نظیر برگزاري کارگاه آموزشي «نظام مراقبت سندروميک بیماری‌ها» در شهرستان سمنان و دامغان با حضور تمامی کارکنان ستادي و پزشکان، کارشناسان و کاردان‌های تمام مراکز سلامت جامعه در تاریخ‌های ششم و هفتم مهرماه ۹۴، چاپ و تكثير ۲۱۰ عدد پوستر آموزشي با عناوين «سه‌گام کليدي براي پيشگيري از آنفلوانزا و بیماری‌های حاد تنفسي»، «علائم شايع بيماري كوروناويروس» و «پیام‌های شش‌گانه پيشگيري از بیماری‌های حاد تنفسي» در سطح تمامی مراكز بهداشتي درماني سمنان و شهرستان‌های تابعه انجام پذیرفته است.
*اشاره‌ای به اقدامات آموزشی و هشداری در رابطه با مقابله ویروسی داشتید دراین‌باره چه اقداماتی انجام شده؟
دانشگاه علوم پزشکی سمنان توانسته است تا در سال۹۴ توزيع سه هزار و۵۰۰ برگ پوستر آموزشي با عناوين «سه گام کليدي براي پيشگيري از آنفلوانزا و بیماری‌های حاد تنفسي» در سطح تمامی مراكز و اماكن عمومي پرتردد و همه مدارس دولتي و غیردولتی را در دستور کار داشته باشد.
همچنین بازديد از همه بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها و آموزش کارکنان مربوطه در خصوص اهميت بيماري کوروناويروس و آنفلوانزا، تهيه نمونه از بيماران مشکوک به آنفلوانزا و کوروناويروس باسابقه سفر به حج و عتبات عاليات كه بستري می‌شوند، تحويل داروی ضدویروسی موردنیاز بيماران موسوم به اوسلتامي‌وير، برگزاري جلسه آموزشي در رابطه با بیماری‌های واگير و اقدامات بهداشتي و حفاظت فردي براي تمامی کارکنان اورژانس ۱۱۵ در هشتم مهرماه۹۴، آماده کردن اتوبوس آمبولانس دانشگاه براي اعزام به هر نقطه از كشور بر اساس اعلام وزارت متبوع برحسب نياز، ايجاد آمادگي در ای او سی دانشگاه براي گزارش فوري اطلاعات موارد مشكوك و بستري به مراجع ذي‌ربط، تعيين يك آمبولانس ويژه حمل بيماران مشكوك به بيماري حاد تنفسي در هر منطقه، مكاتبه با سازمان حج و زيارت استان به‌منظور اعلام اسامي حجاج و زائران مشكوك به بيماري حاد تنفسي، واكسيناسيون همه گروه‌هاي در معرض خطر بيماري آنفلوانزا با واكسن آنفلوانزاي فصلي در سال ۹۴ صورت گرفته است که خوشبختانه آمادگی بالای دانشگاه علوم پزشکی را در مقوله مقابله ویروسی به منصه ظهور می‌رساند.
*و در پایان؟
خوشبختانه نگاه ویژه دولت یازدهم به مقوله بهداشت و درمان باعث شده است تا امروز مردم ما در مراجعه با مراکز درمانی تنها دغدغه درد بیمار خود را داشته باشند و به مسائل مالی فکر نکنند که این گامی مهم در راستای ارتقاء خدمات درمانی است خوشبختانه این اقدامات توانسته تا رضایت نسبی مردم ما به‌ویژه در استان سمنان را حاصل کند.
امیدواریم در سال ۹۵ نیز که به سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل نام‌گذاری شده، بتوانیم بیش از گذشته در اجرای طرح تحول در نظام سلامت و ارائه خدمات درمانی و بهداشتی به مردم موفق باشیم.