تامین منابع مالی در بنگاه‌های کوچک و متوسط

بنگاه‌های کوچک و متوسط عمدتا حلقه‌ای از زنجیره تامین صنایع بزرگ هستند و در اکثر موارد تولیدکننده کالای نهایی نبوده و برای انجام سفارش‌های خود، بخش اندکی از وجه کالا را به صورت پیش‌پرداخت و بخش اعظم آن را پس از تحویل کالا دریافت می‌کنند، بنابراین همواره برای تامین مواد اولیه با مشکل نقدینگی روبه‌رو هستند. روش‌های سنتی که این بنگاه‌ها معمولا برای تامین مالی به آنها متکی هستند، عبارتند از:1- دریافت بخشی از مبلغ سفارش از مشتری (به‌صورت پیش‌پرداخت)2- وام از سیستم بانکی3- آورده نقدی سهامدارهمان‌گونه که وجود تورم در سنوات گذشته، نرخ بهره‌های بانکی را تا حدی بالا برده که صرفه اقتصادی بسیاری از وام‌ها برای استفاده در امر تولید زیرسوال رفته و بسیاری از واحدهای تولیدی توان تحمل آن را ندارند. انتظار سهامداران از بازگشت سرمایه با توجه به نرخ بالای تورم و بهره بانکی به‌مراتب بیشتر از توان تحمل اکثر واحدهای تولیدی بوده و ترجیح بسیاری از سهامداران صرف منابع نقدینگی در سایر فعالیت‌های اقتصادی است. امروزه در بازارهای پول و سرمایه شاهد به میدان آمدن ابزارهای نوین تامین مالی (صکوک، اوراق رهنی، اوراق آتی، اوراق مشتقه، گواهی سپرده، اوراق مشارکت) هستیم که هر کدام دارای ملاحظاتی از نظر ریسک، بازده و هزینه تامین مالی هستند. آنچه مسلم است، اکثر بنگاه‌های کوچک و متوسط کشور با این ابزارها بیگانه بوده و به عبارتی این ابزارها را متناسب با نیازهای خود حس نمی‌کنند. در بلندمدت شاید بتوان به روند کاهش نرخ تورم و بهره‌های بانکی و همچنین آشنا کردن مدیران بنگاه‌ها نسبت به ابزارهای نوین تامین مالی امید بست ولی در کوتاه‌مدت نیازمند سیاست‌های حمایتی دیگر هستیم. پیشنهادهای اینجانب حول محور افزایش اثربخشی سیستم موجود به شرح ذیل تقدیم می‌شود:1- هدایت منابع مالی بانک‌های تخصصی به‌طور مشخص به سمت بنگاه‌های تولیدی کوچک و متوسط (بنگاه‌های بزرگ با لابی‌گری و نفوذ در لایه‌های مختلف دولت گلیم خود را از آب بیرون می‌کشند ولی بنگاه‌های کوچک‌تر نیازمند کمک خاص می‌باشند). تجربه بنگاه‌های زودبازده، کاملا با موضوع این مقاله متفاوت بوده و نگارنده به‌جای تمرکز برای ایجاد واحدهای جدید یا توسعه‌ واحدهای موجود متوجه کارآتر کردن بنگاه‌های موجود است.2- هدایت معاملات درون کشور (بین بنگاه‌های مختلف) به سیستم بانکی از طریق احیای سیستم گشایش اعتبار اسنادی داخلی و به تبع کاهش مخاطرات بنگاه‌ها از نظر عدم وصول یا تاخیر در دریافت مطالبات.3- ایجاد امکان ارائه قراردادها به سیستم بانکی برای تامین مالی در سفارش‌ها (Bankable Contract) به‌نحوی که براساس قرارداد و سفارش بنگاه تولیدی بتواند وام سرمایه در گردش اخذ کند و بنگاه را اداره کند.بدیهی است برای ترمیم گردش نقدینگی بنگاه‌های کوچک و متوسط تولیدی راهکارهای دیگری از قبیل کاهش یا تاخیر در اخذ مالیات‌ها و عوارض وجود دارد که به‌دلیل مشکلات نقدینگی دولت در سال‌های جاری قابل طرح نیستند.

عضو هیات‌مدیره انجمن ستصا و مدیرعامل شرکت پمپ و توربین