خالی شدن روستاها و کوچ جمعیت روستائیان به شهرها پدیده غالب بیشتر نقاط کشور است؛ در استان کویری سمنان، در کنار مشکل شدید کم آبی، نبود اشتغال کافی ازدلایل مهم خالی شدن روستاها عنوان شده است که برای کاهش آثار مخرب این دو عامل، اقدام هایی در دست انجام است.
به گزارش تابناک سمنان، روستاها همیشه نقشی مولد در تولید محصولات کشاورزی و دامی داشته و تغذیه کننده نقاط شهری در تامین چرخه غذایی بوده است، در کنار این نقش مهم، تامین امنیت در نقاط دورافتاده، مهمترین کارکرد روستاهاست که در استان پهناور سمنان، این نقش اهمیتی دوچندان داشته است.کم آبی در استان سمنان دامن روستاها را گرفته است و با پایین آمدن تولید کشاورزی به دلیل کم آبی، بسیاری از روستائیان با از دست دادن شغل، به شهرها کوچیده اند ؛از همین رو، یکی از محوری ترین دلایل خالی شدن روستاها از سکنه استان سمنان نبود اشتغال و مشکل کم آبی در کنار کویری بودن استان سمنان بیان می شود.
جایگاه روستاها برای جذب و توسعه برنامه های کلان توسعه محور و آمایش کشور به عنوان یکی از قطب های مهم از اهمیت خاص برخوردار است و دولت یازدهم نیز فعالیت های انجام داده است.
بر اساس نظر کارشناسان، اکنون از هزار و 625 روستای استان سمنان در گذشته تنها 400 روستا دارای سکنه است که تعداد قابل توجهی از این روستاها به دلیل پهناور بودن استان سمنان در نقاط دورافتاده قرار دارند و به بسیاری از آنها به وسیله تانکر آبرسانی می شود، به اعتقاد بسیاری از صاحبان نظران توجه ویژه به روستاها و برنامه ریزی برای توسعه روستایی منجر به افزایش تولید، ماندگاری جمعیت و کاهش آسیب های اجتماعی ناشی از مهاجرت و حاشیه نشینی، مشاغل کاذب در شهرها می شود.
نبود آب کافی برای کشاورزی منجر به بیکاری جوانان شده و آنان را برای گذران زندگی و تامین معاش خانواده مجبور به ترک محل زیست خود و مهاجرت ها به کلان شهرها و نزدیک ترین شهرهای اطراف کرده است؛ پدیده خشکسالی بسیاری از دشت های وسیع استان سمنان را نیز دچار بحران آبی کرده است؛ بارش های سال 95-96 در استان هفت درصد رشد داشت، ولی همچنان در مقایسه با متوسط درازمدت 12 درصد کاهش دارد.
روستاییان در این گزارش ایرنا از علل مهاجرت به شهرها می گویند و تعدادی از مسوولان نیز اقدامات مربوط به این حوزه را در استان سمنان بازگو کرده اند.
یکی از روستا نشینان ده صوفیان در استان سمنان در 10 کیلومتری شمال شرقی شهرستان مهدیشهر، گفت: به دلیل نزدیک بودن این روستا به شهرک صنعتی مهدیشهر و شهرستان مهدیشهر، جوانان روستا به دلیل وجود نداشتن زمینه کاری، از این روستا مهاجرت کرده اند.
به گفته وی و بر اساس مشاهده خبرنگار ایرنا، کار به جایی رسیده که تنها درخت و به نوعی میراث این روستا که عمری بالای 2 هزار سال دارد به دلیل کم آبی و قرار داشتن در کوهپایه در حال خشک شدن است.
این روستانشین ده صوفیان خاطر نشان کرد: اگر مشکل آبی بر طرف شود، به طور حتم مشکل بی کاری و مهاجرت نیز حل خواهد شد.
یکی از روستا نشینان چاشم در 48 کیلومتری شمال شهرستان مهدیشهر بیان داشت: چند سالی است که دستور و یا مصوبه ای برای گازرسانی به این روستا انجام شده، اما هنوز گازرسانی انجام نشده است.
رقیه موسوی افزود: در تمام ایام برای گرم نگه داشتن منازل به ویژه در زمستان برای پخت غذا ، گرم کردن آب مسیر 50 کیلومتری برای پر کردن کپسول به شهر می رویم و برخی با بخاری های نفتی منازل خود را گرم می کنند.
وی بیان داشت: به دلیل طولانی بودن مسیر و مهیا نبودن شرایط تحصیلات عالی و کار، جوانان بعد از مدتی این روستا را ترک می کنند.
وی خاطرنشان کرد: نداشتن بوستان جنگلی، کتابخانه و نداشتن مکانی برای گذراندن اوقات فراغت از دیگر مشکلات به ویژه برای ماندگاری جوانان در روستاست.
یکی از ریش سفیدان روستای فولاد محله از توابع شهرستان مهدیشهر نیز گفت: این روستا که بر سر راه اصلی محور شهمیرزاد- ساری واقع شده، هنوز گازرسانی نشده است و نیاز اصلی این منطقه سردسیر رفع نشده، در حالی که بسیاری از نقاط دیگر در استان سمنان از نعمت گاز برخوردارند.
وی تصریح کرد: این روستا دارای ظرفیت گردشگری بسیار بالا و چشمه های آب فراوان است اما مشکل اصلی روستا نبود گاز است که اگر این مشکل برطرف شود، دلگرمی زیادی برای خانواده های این روستا در فولادمحله ایجاد می شود.
یکی از اهالی روستای صید آباد دامغان که اکنون دانشجوی شهر سمنان است نیز گفت: خوشبختانه به دلیل بالا بودن تعداد روستاهای دامغان، میل به روستانشینی افزایش پیدا کرده است.
فاطمه عاشوری افزود: با توجه به این که در سال زراعی 96- 95 مقدار زیادی از درختان دچار آسیب شده است، توجه مسوولان برای بهبود رونق کشاورزی، مانع مهاجرت روستائیان به شهر خواهد شد.
وی تصریح کرد: داشتن مدرسه تا پایه تحصیلی ششم ابتدایی در برخی روستاها و در برخی دیگر تا دوره متوسط اول و دوم به طور متناوب دانش آموزان را مجبور به مهاجرت به شهر یا گذراندن مسافت های طولانی هر روزه به شهر کرده است.
استاندار سمنان گفت: با توجه به این که دهیاری ها، بخش داری ها از اوضاع روستاها بیشتر مطلع هستند، باید با حفظ اولویت، رسیدگی به تمام امور را برعهده گیرند.
محمد رضا خباز افزود: ظرفیت کشاورزی در استان سمنان به ویژه در روستاها با توجه به ارزش افزوده ، باید در نظر گرفته شود.
استاندار سمنان گفت: استان علاوه بر گنجایش صنعت، ظرفیت خوبی برای افزایش رونق کشاورزی و تولیدات آن دارد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان با بیان اینکه تغییر الگوی کشت و برطرف شدن نیاز آبی با همکاری خود کشاورزان محقق خواهد شد و با اشاره به برنامه جهادکشاورزی سمنان در حوزه صرفه جویی در مصرف آب، تصریح کرد: در سال 95 بیش از پنج هزار هکتار از اراضی استان با اعتباری بالغ بر 42 میلیارد تومان به سامانه آبیاری نوین مجهز شد که با اجرایی شدن این طرح 15 میلیون متر مکعب در مصرف آب صرفه جویی شد.
سیدحسن میرعماد بیان داشت: درسال 96 پیش بینی شده است 12 هزار هکتار از اراضی استان سمنان به سامانه آبیاری نوین مجهز شوند.
وی با اشاره به این که بیش از 60 درصد لوله کشی ها و کانال کشی های آب حوزه کشاورزی در استان سمنان فرسوده و منجر به تبخیر و هدر رفت آب می شود، خاطرنشان کرد: با توجه به سیاست گذاری های انجام شده 75 کیلومتر لایروبی قنات‌های استان سمنان به ویژه مناطق روستایی برای بهبود و افزایش آب دهی در دستور کار قرار دارد.
وی خاطرنشان کرد: احداث 200 هزار مترمکعب سد ذخیره سازی آب برای بهبود و توسعه کشاورزی در سال 96 در برنامه قرار دارد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: به منظور ارتقای بهره وری آبیاری، توسعه باغات در اراضی پست و کشت‌های گلخانه ای در استان باید افزایش یابد.
میرعماد، یکی از راهکارهای کاهش مهاجرت های روستائیان به ویژه در مناطق حاشیه کویری را توسعه آبیاری نوین کشاورزی دانست و خاطرنشان کرد: آموزش کشاورزی نوین و انتقال یافته های تحقیقاتی به مزرعه کشاورزان از دیگر موارد کاهش مهاجرت روستاییان است.
میرعماد با اشاره به این که در سال گذشته میزان سطح کشت جالیز پرآب گرمسار از پنج هزار هکتار به هزار و 500 هکتار کاهش یافته است، خاطرنشان کرد: سه هزار هکتار باغات پسته استان سمنان نیز افزایش یافته است.
وی با اشاره به برخی اقدام ها با هدف تقویت ساختارهای اقتصادی در مناطق روستایی در حوزه کشاورزی، خاطرنشان کرد : تا کنون 23 صندوق خرد روستایی در طرح توانمندی جوامع محلی برای روستاها در قالب یک اتحادیه زنان روستایی ایجاد شده است که کمک مهمی به تقویت ساختارهای روستایی است.
وی بیان داشت: ردیف اعتباری تعاونی زنان روستایی در استان سمنان اختصاص یافته و استان سمنان جزء سه استان اول در تولیدات روستایی است.
رئیس سازمان جهادی کشاورزی استان سمنان بر آموزش زنان روستایی در بخش های پرورش گل محمدی، زنبور داری میامی در کالپوش و گیاهان دارویی با توجه به میزان بارش های دیمی تاکید کرد و یادآورشد: باتوجه به اهمیت ویژه آب در استان سمنان، روند روز افزون آبیاری نوین قطره ای باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
مدیرعامل شرکت آب و فاصلاب روستایی استان سمنان نیز به ایرنا گفت: در سال 95 به 56 روستای استان با تانکر آب رسانی می شد اما پیش بینی می شود در سال 96 این تعداد به 22 روستا کاهش یابد.
منصور کشاورزیان افزود: از سال 92 تا سال 95 شاخص بهره مندی آب روستایی در استان سمنان از 57 به 64 درصد رسید و با 90 عنوان طرحی که در سال 96 برای بهبود آب مناطق روستایی درنظر گرفته شده است، این شاخص به 70 درصد خواهد رسید.
وی، به روستاهای کویری استان سمنان مانند سرکویر، فرینو، حجاج، خارتوران اشاره کرد و گفت: آبرسانی با تانکر در این روستاها به طور متناوب هفته ای یک بار با تانکر و در روستای کوه زر به صورت موردی انجام می شود.
کشاورزیان تصریح کرد: آبرسانی و بهبود وضعیت آب آشامیدنی 10 روستای استان سمنان شامل روستای چاشم، پرنیان، محمد آباد شهرستان میامی، سرخ‌ده، ابر شاهرود، جوزانه و سراور انجام می شود و این روستاها در سال 96 زیر پوشش آب و فاضلاب روستایی استان قرار می گیرند.
وی با اشاره به این که در سال 92 بیش از 52 هزار مشترک آب روستایی در استان سمنان وجود داشت، خاطر نشان کرد: در سال 95 این تعداد مشترک به 58 هزار افزایش یافت.
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان سمنان بیان داشت: نصب کنتور هوشمند با هدف کنترل از راه دور برای مجتمع های دامداری مناطق روستایی در نظر گرفته شده تا مقدار مصرف آب آنان کنترل شود، در حال حاضر 284 روستا و 56 آبادی زیر پوشش شرکت آب و فاضلاب روستایی استان سمنان قرار دارند.
فرماندار شهرستان آرادان با اشاره به اینکه تامین آب روستاها یکی از اولویت برای حیات و باقی ماندن اهالی در روستا ها است، گفت: نمی توان آب شرب مردم روستا را تامین کرد و آب کشاورزی و دام را مهیا نکرد.
سعید افشار نادری با اشاره به این که تعداد زیادی از افراد برای ایجاد مجتمع گاوداری مراجعه داشته اند، خاطر نشان کرد: شرکت آب و فاضلاب روستایی این مسوولیت را نمی پذیرد.
فرماندار شهرستان میامی با بیان اینکه اجرایی کردن هر طرح به ویژه در قالب طرح های روستایی و گردشگری نیاز به آب دارد و با اشاره به این که ابتدا باید با آگاهی و همراه با آموزش به کشاورزان همراه باشد، خاطرنشان کرد: روستایی که پنج اینچ در ساعت آب کشاوری دارد نباید تنها 10 هکتار زمین را آبیاری کند.
محمد مهدی کریمی گفت: رونق تولید و بهبود تولیدات کشاورزی تنها در بخش های عمده کشاورزی نیست بلکه باید به کشاورزی های خرد روستایی اهمیت داد.
نماینده مردم شهرستان دامغان گفت: اگر روستا آباد شود کشور آباد می شود، احترام به مالکیت و کم کردن حق آبه کشاورزی نادرست است و استان سمنان تنها استانی است که برای آب سخت گیری می شود.
ابوالفضل حسن بیگی با اشاره به این که بر اساس قانون به ازای هر 2 هزار متر 30 متر باید مجوز ساخت برای نگه داری ادوات کشاورزی و خانه کارگری زمین داده شود، گفت: در یک زمین پنج هکتاری باغ پسته عبدل آباد دامغان بدون این که به آن آب، برق گاز بدهند هر روز مامور برای تخریب یک بنای 59 متری حضور پیدا می کند.
وی تصریح کرد: شهرستان دامغان 120 روستای بالای 50 خانوار دارد که می توان از این ظرفیت برای افزایش خانه های بوم گردی استفاده کرد.
حسن بیگی خاطر نشان کرد : بهتر است جلسات به جای این که در شهر ها و مراکز استانها و مرکز کشور برگزار شود در روستاها برگزار شود.
نماینده مردم شهرستان دامغان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: 120 روستای شهرستان دامغان با بیش از 2 هزار خانه قدیمی، آمادگی ایجاد خانه بوم گردی را دارد و کار تعدادی از آنها شروع شده است.
معاون سیاسی، امنیتی واجتماعی استانداری سمنان گفت: آسیب های اجتماعی، فقر و بیکاری به علت مهاجرت بی رویه روستائیان به شهرها و حومه شهر ها است.
محمود قنبری افزود: از هزار و 625 روستای استان سمنان تنها در 4000 روستا سکونت می کنند و بقیه تخلیه شده است، از مجموع این مقدار تنها 308 روستا دارای 20 خانوار به بالا جمعیت است و بقیه زیر 15 خانوار دارند.
قنبری، یکی از راه های باقی ماندن جمعیت کنونی روستائیان استان سمنان را ایجاد اشتغال، تولید و شناسایی ظرفیت های مختلف روستاها دانست و خاطر نشان کرد: تامین امکانات آموزش و فراهم کردن تولیدات و ایجاد بازار فروش راهکار مناسبی برای کاهش مهاجرت روستائیان به شهر ها است.
وی با اشاره به این برخی ظرفیت کشاورزی و گردشگری برخی روستاها با حضور فرماندران باید شناسایی شود گفت: در پایان سال باید به یک رقم ملموس در این زمینه برسیم و بحث اشتغال بدون آموزش امکان پذیر نیست.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری سمنان گفت: همه تصمیم گیری ها در نشست ها باید منجر به اشتغال و تولید شود.
فرماندار شهرستان مهدیشهر گفت: روستای چاشم و صنایع دستی به نام گلیج این روستا با حمایت هایی در استان تهران و صنایع دستی و روستای پرور در دستور کار قرار دارد.
حسن ارگی افزود: 35 درصد عشایر استان سمنان در مهدیشهر هستند که بیش از 50 درصد دام استان سمنان را در اختیار دارند که باید بسته های حمایتی ویژه ای برای این دامداران در نظر گرفته شود.
فرماندار شهرستان مهدیشهر گفت: توجه به ظرفیت های بوم گردی و تبدیل آنان به اماکن تفریحی اقامتی منجر به رونق گردشگری در استان و مولد کار در روستاها می شود.
منبع: ايرنا