آب باران در حمام تاریخی کسما براه افتاد/ انفعال اداره اوقاف بعنوان مالک

خبرگزاری شبستان- رشت، مهری شیرمحمدی؛ خرداد ماه سال جاری و همزمان با هفته صنایع دستی، خبر رسید نمایشگاه و آموزش صنایع دستی در حمام تاریخی کسما واقع در شهرستان صومعه سرا برپا شده است. حمامی که در سال 1382 و بشماره 9941 در فهرست آثار ملی ثبت شده بود ولی سال‌ها طول کشید تا مرمت و احیا شود.

با وجود بارندگی‌های چند روز اخیر، شهروندانی که از این حمام تاریخی بازدید کرده‌اند، نسبت به وضعیت نگهداشت و نحوه مرمت این حمام اعتراض داشته و عنوان می‌دارند که آب باران در حمام براه افتاده است.

این حمام که در زمان جنبش جنگل به رهبری میرزا کوچک جنگلی به عنوان مریضخانه استفاده می‌شد، از موقوفات حاج صالح کسمایی، پدر حاج احمد کسمایی تاجر است که بعد از میرزا کوچک جنگلی، مرد شماره 2 نهضت بود و پیش از تسلیم شدن، تمام امکانات مادی تجارتخانه خود را در اختیار میرزا قرار داد و نیروهای انسانی دهستان کسما را نیز برای پیشبرد اهداف جنبش، بسیج کرد.

چندین سال طول کشید تا مرمت این حمام با اعتبارات سازمان میراث فرهنگی تکمیل شود. نوروز 97 درب حمام بطور موقت بر روی علاقمندان باز شد و خرداد ماه سال جاری نیز به مناسبت هفته صنایع دستی، میراث فرهنگی شهرستان صومعه سرا، نمایشگاه صنایع دستی در این حمام برپا کرد. در چنین شرایطی که فرصتی برای هنرمندان و علاقمندان به آموزش صنایع دستی  پیش آمده بود، درب حمام تاریخی کسما هم بروی گردشگران باز شد.

امیر جعفری، شهروندی است که چند روز اخیر از تهران برای دیدن این حمام تاریخی به کسما آمده است. وی در یک روز بارانی از حمام دیدن کرده و با ابراز تاسف از عدم رسیدگی به بنایی که ثبت ملی شده است، می‌گوید: اگرچه سازمان میراث فرهنگی برای مرمت این حمام متقبل هزینه شده است ولی آنچه مشهود است، مرمت این حمام تکمیل نشده، سقف‌های گنبدی حمام ایزوگام نشده و تنها بندکشی شده است. نورگیرهای مشبک سقف، شیشه ندارد و آب از شکاف سقف و نورگیرهای بدون شیشه بند شرشر به داخل حمام فرو می‌ریزد.

جعفری که از فضای مجازی از وجود چنین بنای میراثی با خبر شده ادامه می‌دهد: بنده به بناهای میراثی و صنایع دستی هر استان بسیار علاقمند هستم. متاسفانه امروز شاهد بودم حصیرهای بافته شده بانویی که در حمام صنایع دستی خود را می‌فروشد، خیس شده است.

وی ادامه می‌دهد: درب حمام هم به نحوی نیست که محافظ یک اثر ملی باشد، رطوبت بحدی در فضا بالاست که شبیه حمام سونا شده است.

«صمد صالحی» از نوادگان حاج صالح کسمایی، در حال حاضر این حمام اوقافی را در اختیار دارد. وی که در نزدیکی حمام مغازه دارد، می‌گوید: این حمام بیشتر از 300سال قدمت دارد. اکنون  200متر زیر بنا دارد ولی وسعت آن بیشتر بود و سال‌های گذشته اداره راه برای تعریض جاده،  115 متر آن را تخریب کرده است. 

صالحی با اشاره به مرمت حمام توسط سازمان میراث فرهنگی ادامه می‌دهد: طی چند مرحله میراث فرهنگی حمام را مرمت کرد و هر بار بخاطر کمبود اعتبار پروژه ناتمام می‌ماند. حمام کاشی‌های قدیمی هم داشت که در این مرمت‌های ناقص از بین رفته است.

وی می‌گوید: با توافقاتی که با فرمانداری صورت گرفته بود، قرار بود این حمام را بعنوان رستوران یا کافه سنتی تغییر کاربری دهیم ولی بنده تاکنون موافقت خود را اعلام نکردم. زیرا از نزدیک شاهدم مرمت‌ها اصولی انجام نشده و هنوز آمادگی لازم برای چنین تغییر کاربری وجود ندارد.

صالحی با اشاره به افتتاح نمایشگاه صنایع دستی در خردادماه امسال با حضور مدیرکل جدید میراث فرهنگی عنوان کرد: مدیر میراث شهرستان صومعه سرا تاکنون مسئولان محلی و استانی را برای بازدید از حمام آورده است ولی عمدتا در روزهای آفتابی بوده است. هنوز بارندگی‌های شدید فصل پاییز شروع نشده آب در حمام براه افتاده است.

با این حال مدیر اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی شهرستان صومعه سرا می‌گوید: مالک و متولی اصلی حمام کسما اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان صومعه سراست ولی تاکنون در پروژه‌های مرمت و احیا هیچگونه کمک مالی نکرده است.

علیرضا مهرگان می‌افزاید: با تلاش‌های اداره میراث فرهنگی، خوشبختانه طی سال‌های متمادی توانستیم اعتبار لازم برای مرمت این حمام را از اعتبارهای شهرستانی و اعتبارهای سازمان میراث فرهنگی تامین کنیم و میراث فرهنگی تاکنون 400میلیون تومان برای مرمت این حمام هزینه کرده و هنوز بخشی از مطالبات پیمانکار مرمت پرداخت نشده است.

وی با تاکید بر آنکه آب گرفتگی در حمام کسما نداریم و داخل حمام خروجی‌های مناسب برای تخلیه آب تعبیه شده است، می‌افزاید: سقف حمام بعد از مرمت یک دور هم کاشیکاری شد تا از نفوذ رطوبت و نزولات جوی جلوگیری شود ولی بزودی نورگیرهای طاق های گنبدی شیشه‌بند می‌خورد.

علیرضا مهرگان می‌افزاید: حمام کسما بطور موقت و رایگان تا پایان تابستان در اختیار هنرمندان شهرستان صومعه‌سرا قرار گرفته تا بتوانند صنایع دستی خود را عرضه کنند و همین باز بودن حمام به گردش هوا در داخل بنا کمک می‌کند تا رطوبت کاهش یابد.

وی یادآور می‌شود: باتوجه به وقفی بودن، اختیار حمام با اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان صومعه سراست و آقای صالحی اجاره‌دار حمام است ولی تنها حمام را در اجاره داشته و همکاری مطلوبی با سرمایه گذاری که میراث فرهنگی برای تغییر کاربری بنا معرفی کرده ، نداشته است.

مهرگان می‌افزاید: خود اجاره‌دار نیز تاکنون طرح مشخصی برای تغییر کاربری حمام ارایه نداده است. با این حال با اعلام آمادگی یک سرمایه‌گذار بخش خصوصی برای تبدیل حمام به رستوران سنتی از یک سو و اتمام قرارداد اجاره دار در پاییز امسال، امیدواریم اداره اوقاف برای تغییر کاربری حمام  با اداره میراث فرهنگی شهرستان صومعه سرا همکاری مطلوبی داشته باشد.