تابناک گیلان / در حالی که شیوه های سنتی تبلیغات همچون چاپ بنر و پوستر و البته سخنرانی و مناظره همچنان روشهای غالب تبلیغاتی در انتخابات ایران هستند، کشورهای دیگر از قابلیتهای فراوان اینترنت و شبکههای اجتماعی، مشاوره و نظرسنجی برای جلب آرای مردم بهره می برند.
بعد از اینکه شورای نگهبان نهایتاً شش نفر را از میان بیش از ۱۶۳۰ داوطلب نامزدی انتخابات برگزید، حال با عبور از مرحله گزینش توسط شورای نگهبان، این افراد اجازه دارند تبلیغات انتخاباتی خود را آغاز کنند و تا ۲۴۴ ساعت قبل از زمان رای گیری ادامه دهند. این مسأله بحثهای گوناگونی پیرامون چگونگی تبلیغات کاندیداها، میزان هزینه های آنها و در نهایت کارایی و اثر بخشی این تبلیغات ایجاد کرده است. به همین مناسبت نگاهی می کنیم به تجارب برخی دیگر از کشورها تا ببینیم شیوه های تبلیغاتی آنها برای انتخابات ریاست جمهوری چه تفاوتها و شباهتهایی با ایران دارد.
در ایالات متحده آمریکا پس از اینکه نامزدهای اصلی انتخابات مشخص شدند تبلیغات برای نامزدهای اصلی آغاز میشود. قوانین انتخابات ریاستجمهوری در آمریکا کمتر محدودیتی را برای تبلیغات نامزدها قائل شده و دست آنها را برای تبلیغات تقریباً با هر ابزاری باز گذاشته است. روشهای تبلیغاتی در طول تاریخ آمریکا دچار تحولات گستردهای شده است و اکنون ابزارهای متنوعی در اختیار نامزدهای ریاستجمهوری در آمریکاست تا از آنها برای جلب اعتماد و کسب آرای مردم استفاده کنند. مطبوعات، اینترنت و شبکههای اجتماعی، پیامک و تماس صوتی، دیدارهای رودررو، پخش اعلامیه و بروشور و … از جمله این روشها هستند.
در مجموع در انتخابات آمریکا سه نوع تبلیغات انجام میشود. در روش اول که تبلیغ در میان توده مردم است، کاندید مورد نظر دخالت مستقیمی ندارد. در این روش، برخی افراد داوطلب و چند نفر از کارکنان ستاد تبلیغاتی تلاش میکنند به میان جوامع محلّی بروند و برای کاندیدهای خود تبلیغ کنند.
تبلیغ نوع دوم، سخنرانیهای کاندید مذکور و ملاقاتهای وی با شخصیتهای معروف را در بر میگیرد. در این روش همچنین کاندید مورد نظر سعی میکند با سفر به نقاط مختلف دیدگاهها و برنامههایش را مشخص کند.
تبلیغات نوع سوم، تبلیغات رادیویی و تلویزیونی را شامل میشود.این نوع تبلیغ معمولاّ پرهزینهترین نوع تبلیغات هستند. با توجه به خصوصی بودن رسانههای گروهی در آمریکا و هزینههای سرسامآور تبلیغات، نامزدی میتواند در مبارزات انتخاباتی به پیروزی دست یابد که از پشتوانه مالی تقریباً نامحدودی برخوردار باشد و حامیانش بتوانند میلیونها دلار در این راه هزینه نمایند. از این رو جمهوریخواهان، با توجه به حامیان ثروتمند خود، همواره بیشتر از دمکراتها در انتخابات پول خرج میکنند.
قانون مبارزات انتخاباتی ایالات متحده آمریکا به افراد حقیقی اجازه میدهد تا سقف ۲۰۰۰ دلار در هر انتخابات و به نفع یک کاندیدا کمک مالی اعطا کنند، همچنین افراد اجازه ندارند بیش از ۲۵ هزار دلار به حزب دموکرات و جمهوریخواه کمک کنند. در ضمن قانون انتخابات آمریکا، پرداخت کمکهای مالی از جانب کشورهای خارجی را ممنوع کرده است.
در کشور فرانسه نیز تجمعات انتخاباتی یکی از مهمترین راههای تبلیغی نامزدهای ریاست جمهوری است. ماده ۱ قانون سال ۱۸۸۱، امکان برگزاری تجمعات مذکور را حتی بدون اعلان قبلی مجاز دانسته و البته بر اساس ماده ۶ برگزاری این نوع تجمعات پس از یازده شب مجاز نیست. اجازه برگزاری این نوع تجمعات در معابر عمومی و ملاعام فرصتی برای نامزدها فراهم می کند تا بهتر اهداف و برنامههای خود را معرفی کنند. اجرای برنامههای نمایشی نیز چنانچه با هدف بیان توانمندیهای نامزد باشد، در این کشور مجاز است.
هر یک از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری موظفند از فعالیتهای انتخاباتی خود گزارش مالی تهیه کنند که البته مجموعه هزینههای آن نباید از سقف مجاز هزینهها در هر دوره تجاوز کند. سقف هزینه انتخاباتی دوره اول، برابر با ۸/۱۳ میلیون یورو برای هر نامزد و برای نامزدهایی که به دور دوم راه مییابند، ۳/۱۸ میلیون یورو است. اشخاص حقیقی نمیتوانند باعنوان هدیه (وام بلاعوض) با پیش پرداخت قابل عودت (قرض) بالاتر از سقف ۴۶۰۰ یورو به نامزدها بدهند.
در انگلستان به لحاظ محتوا رقابت های انتخاباتی بر موضوعات مختلفی تکیه دارند که بعضا منسجم و از پیش تعیین شده است و البته گاهی نیز مبهم و اتفاقی اند. استفاده از مشاوره رقابتهای انتخاباتی، تکنیک های سمعی و بصری، کنفرانس ها ی مطبوعاتی، نظر سنجیهای خصوصی، گردهماییها و برنامه های کامپیوتری تکنیکهای نو و تازهای هستند که بکار گیری آنها رقابتهای انتخاباتی انگلیس را آگاهانه تر از قبل ساخته است. در این کشور با وجود تصویب قانون ۱۸۸۳ مبنی بر اینکه غیر از نماینده قانونی داوطلب نمایندگی، کس دیگری حق ندارد هزینه های رقابت های انتخاباتی را به عهده بگیرد؛ اما موانع جدی بر سر راه تحقق این قانون وجود دارد.
بدین ترتیب به نظر می رسد در حالی که کشورهای فوق نیز در روشهایی مانند چاپ پوستر و بنر، سفرهای تبلیغاتی و مناظره های تلویزیونی با ایران مشابه هستند، میزان استفاده آنها از امکانات حزبی، رسانه های نوین ارتباطی و تکنیکهای تخصصی جلب آرا همچون مشاوره و نظر سنجی بیشتر از نامزدهای ایرانی است و از این لحاظ با کشور ما تفاوت دارند.