صنعت ساز

برای مصاحبه با بسیاری از نخبگان سیاسی و اقتصادی استان لیست بلند بالایی آماده کرده ایم. اما این بار به سراغ  دکتر رضا پاشایی رفتیم. شایدبخاطر اینکه بحث رکود در صنایع استان را بهتر شناسایی کنیم.

به عنوان اولین سوال شرایطی که امروز خودرو سازان با آن روبرو هستند را چه طور ارزیابی می کنید؟

در شروع بحث خودرو سازی بهتر است به تاریخچه تولید خودرو در ایران و تبریز اشاره کنیم. تاریخ ورود ایران به عرصه خودرو سازی به سال 1346 برمیگرد وقبل از آن نیز در زمان قاجار اولین خودرو به ایران آمد که به آن کالسکه دودی میگفتند . شروع کار ما در خودرو سازی به صورت مونتاژکاری بود و آرام آرام به عرصه تولید قدم گذاشتیم. به خصوص بعد از جنگ تحمیلی، قطعه سازی در استان ما با پیشرفت خوبی مواجه شد و توانستیم برای 2 خودرو ساز مهم کشور تامین قطعات کنیم، بعداز دهه هفتاد ،صنعتگران استانی عزمشان را جمع کردند که به رتبه های نخست کشوری در قطعه سازی دست یابند. اما متاسفانه در چند سال گذشته با رکود مواجه شدیم. دو شرکت مهم خودروسازی در ایران با مشکلات اساسی روبرو هستند ، اخیرا شرکت ایران خودرو با مشکل عدم فروش خودروی تولیدی روبرو بود ولی مشکل سایپا از این هم حادتربود. این شرکت نه تنها نتوانسته بود خودرو تولید کند بلکه در فروش خودرو نیز با مشکلات فراوانِ مواجه بود. این شرکت با سوء مدیریت با رقم های بالایی جا خالی دارد.حدود 3000میلیارد تومان.حتی منابع غیر رسمی از بدهی 6000 میلیاردی نیز حاکی است.

در استان چند واحد صنعتی فعال در زمینه قطعه سازی وجود دارد.؟

در استان آمار دقیقی وجود ندارد ولی در شهرستان تبریز حدود 240 باب کارخانه کوچک و بزرگ مربوط به تولید قطعه سازی مشغول بودند که حدود 110 باب آن به صورت غیر فعال است.

چند نفر شاغل در این کارخانجات هستند؟

در حال حاضر بر اساس آمار تقریبی ، در حدود 20 الی 30 نفر در هرکارخانه مشغول به کار هستند.

آیا در بین این کارخانجات؛ کارخانه های بدون مجوز نیز قرار دارد؟

این مسائل در ایران اتفاق می افتد.

آیا نهادی برای صدور مجوز و نظارت برای احداث این کارخانجات وجود دارد؟

بله،هرکس که علاقه مند برای تولید باشد باید یک سری ملزومات اداری را  ازطریق  سازمان صنعت و معدن انجام و مجوز گرفته ودر مرحله بعد اقدام به ایجاد کارخانه و خرید دستگاه نماید.می تواند از خانه صنعت نیز در این زمینه مشاوره بگیرد.

آیا سیاست های اعمالی دولت ها را در زمینه صنعت و حمایت از تولید را مناسب میدانید ؟

ما به صورت واقع گرایانه باید به کارنامه کارخانه ها نگاه کنیم و در قیاس با کارخانه های معتبر دنیا بسنجیم.زمانی که ما به خودرو سازی شروع کردیم کشور کره نیز شروع به خودرو سازی کرد حال ببینید کارخانه هیوندا کجاست و ایران خودرو کجاست؟

به نظر من مدیران ما در زمان های گذشته موفق عمل نکردند. زمانی که ایران خودرو از سود کلان برخوردار بود به بحث RND و تحقیق و توسعه نپرداخت و این سود را در بحث خرید ملک و بازار های دلالی و پخش سود به مدیران صرف کرد و این سرمایه را به این طریق حیف ومیل کردند به این ها مساله چند هزار نفر پرسنل مازاد را اضافه کنید  این دلایل باعث میشود که خودرو با کیفیت پایین و قیمت بالا به مردم بدهند و  و این هزینه ها به قیمت خودرو تحمیل میشود.

آیااین دو شرکت بزرگ خودرو سازی درایران خصوصی هستند؟

خودرو سازی در ظاهر خصوصی ولی در واقع شبه دولتی است چون معاونان وزیر صنعت ،معدن و تجارت رئیس هیات مدیره این شرکت ها هستند.

آیا این ساختار تعریف شده مفید است؟

در قانون به صراحت آورده شده که برای واگذاری کارخانه های دولتی به بخش خصوصی، باید به اهلیت شخص مورد نظر اهمیت خاصی داده شود ولی متاسفانه در واگذاری بعضی از کارخانجات دولتی، طرف خواهان اهلیت نداشته و برای تعطیل کردن کارخانه و استفاده از ملک آن به خرید کارخانه روی می آورند.

آیا ادغام دو وزارت صنایع و بازرگانی در زمان دولت سابق مفید بود؟

در دنیا وزارت های صنعت ،معدن وتجارت یکی است ولی به شرطی که دولت کوچک باشد . ولی در ایران چون دولت بزرگ بود و کوچک سازی نکرده بودند در نتیجه اعمال این سیاست در آن زمان غلط بود. اول باید خصوصی سازی انجام میشد بعدا این ادغام صورت میگرفت.

بحث برنامه های ضد رکود دولت فعلی با محوریت خودرو را مناسب میدانید؟

اعتقاد من اینست که این رویکرد سیاسی و انتخاباتی بود و این رویکرد صحیحی نیست. باید به این مسائل علمی تر نگاه کنیم. از این بهتر می توانستیم از رکود خارج شویم.ما برای رهایی از رکود و تاثیر گذاشتن در صنعت، کلیات طرح جامع احیای خودرو سازی را پیاده کرده ایم. در این طرح در کوتاه مدت وام هایی با درصد کم در میان مدت دولت با در اختیار گذاشتن وام به خودرو سازی برای توسعه تحقیق و RND. در بلند مدت وارد کردن تکنولوژی نوین و کم کردن پرسنل اضافی پیش بینی کرده ایم.

در غرب، بحران والستریت را با چه راه کارهایی حل کردند؟

در این بحران، از ظرفیت مردم استفاده کردند. در آن جا با دادن وام بی بهره و یا کم بهره قدرت خرید مردم را افزایش دادند.در این صورت مردم نیز باخرید توانستند کمک خوبی به حل این بحران گذاشتند ،و انصافا مدیریت خوبی هم بود. باید به بحران های موجود رویکرد علمی داشته باشیم .

اثر تحریم را در صنایع تولیدی مخصوصا خودرو سازی را چقدر می دانید؟

در صنعت ما خود تحریمی تاثیر بیشتری از تحریم دارد. برای من تولید کننده، بحث های بانکی و مالیاتی (از تولید کننده 4 مورد مالیات میگیرند) دست تولید کننده را می بندد. تاثیر تحریم حدود 30 درصد است ولی همانطور که عرض کردم که ما از خود تحریمی ضرر بیشتری خوردیم.

تاثیر دولتها را چه طور میبینید؟

برای امر مقایسه باید یک مولفه را انتخاب کنیم و واقع بینانه مقایسه کنیم.برای مثال در دولت گذشته در امر مسکن کارهای خوبی صورت گرفت و این دولت در امر بهداشت. ولی بعد از گذشت 2 سال از عمر این دولت به امر صنعت توجه خاصی صورت نگرفته است. انصافا در دولت اول آقای احمدی نژاد به صنعت بهای خیلی خوبی دادند و در آن دوره خیلی از صنایع پیشرفت کردند. در دولت آقای هاشمی هم بعد ازجنگ به تولید اهمیت میدادند. ولی در کل به هیچ یک از دولت ها نمره عالی نمی توان داد.

نمره قبولی چه طور؟

اثر کافی و وافی را در هیچ یک از دوره ها در جامعه مشاهده نکرده ایم. دولت ها نتوانسته اند کارخانه های معتبر و بزرگی را احداث کنند مگر در بعضی از موارد آن هم با ورود بخش خصوصی موفق توانسته اند که کارخانه های بزرگی ایجاد کنند.

دولت ها توانستند به بخش هایی  ورود موفق داشته باشند ولی چرا در بحث خودرو موفق نیستند؟

من در جواب شما یک سوال می پرسم آیا با وام 24 درصد تولید میتواند رشد کند؟ خیر. پس ما درساختار مشکل داریم. در کشورهای خارجی به خدمات وام های 4 درصد به تولید وام 2 درصدی میدهندو  از این راه به جامعه نشاط داده و  باعث میشود که سرمایه ها به سوی تولید سرازیر شود نه برای سپرده گذاری در بانک ها.

آیا مدیریت استانی و بومی در بحث صنعت خودرو سازی تاثیر دارد؟

مدیریت استانی درصدکمی تاثیر دارد. در بحث سرمایه گذاری مدیریت استانی بهتر می توانند عمل کنند.در مدیریت گذشته استانی ، اصلا به قطعات سازی اهمیت ندادند.

پس کارخانه هایی که ایجاد کردند را چه طور میبینید؟

آن کارخانه ها را افتتاح نمی کردند بهتر بود.این چه خودروسازی بود که اتاق آن از تهران میامد.آن کار سیاسی بود نه صنعتی. انصافا اقای جبارزاده تلاش میکند که کمک کند.و ما هم از ایشان میخواهیم که تلاششان رابیشتر کند.

سازمان صنایع چه طور؟

چندان تاثیر گذار نیست. این سازمان فقط روی کاغذ است و چون پتانسیل لازم را برای کمک ندارد. ریئس سازمان تلاش میکند.ولی همان گونه که گفتم پتانسیل لازم برای تاثیر گذاری ندارد.

رابطه قدرت و صنعت در خودرو را به چه نحوی تحلیل می کنید؟

نمی خواهم وارد این سری مسائل شوم. ولی احساس من این است که مافیای قدرت در کشور اگر رقم خوبی برای صنعت سرمایه گذاری کند ، نتیجه خوبی به بارخواهد داشت.

اخیرا با هماهنگی مدیریت استانی با وزارت و ما نیز از طریق صنایع بحث تولید خودرو بابرند اروپایی در تبریزکه بتواند تولید 100.000 دستگاه تولید کند را پیگیریم و این مزیت خوبیست.اگرتوافق کاملا اجرایی شود پتانسیل خوبی برای خودرو سازی تبریز است.

این مدل باعث نابودی شرکت های باسابقه نمیشود؟

نه ، آن ها باید به دنبال رشد و پیشرفت و توسعه باشند. برای مثال بنز رتبه 7 در دنیا داشت .برای پیشرفت خود با شرکت کراس لر متصل شده و به رتبه 2 دنیا رسید. این شرکت ها نیز باید این شیوه را پیگیری کنند تا راه پیشرفت را طی کنند.

بحث مافیا رابرای خودرو جدی میدانید؟

هرجا پول باشد مافیای پول و آلودگی وجود دارد.

ورشکستگی ایران خودرو جه طور ارزیابی میکنید ؟

آمار و ارقام این شرکت ها محرمانه است.در چندین سال قبل این شرکت ازسود دهی برخورد دار بودند و پاداش هایی نیز به مدیرانشان از این سود دادند. ولی در چند سال گذشته به ورشکستگی رسیده اند.

شایعاتی که در باره سهام این شرکت ها دارد صحت دارد؟

هیچ سندی در این باره وجود ندارد.باور من اینست که قیمت خودرو را شفاف به عموم مردم ارائه دهند.

قیمت واقعی پراید چقدراست؟

آن طور که میگویند قیمت تمام شده پراید حدود 15 میلیون است.بعضی از هزینه های تحمیلی مانند مالیات و سوء مدیریت روی هم این قیمت را به وجود می آیند.

فکر میکنید روی پراید چه نوع تکنولوژی را می توان پیاده کرد؟

فقط تیبا را میتوان در این خط پیاده کرد .پراید محکوم به فناست.

تیبا با پراید تفاوت دارد؟

از لحاظ استحکام و قدرت موتور و سیستم نگهدارنده از توانایی بهتری نسبت به پراید برخوردار است.

برگردیم به حوزه تخصصی تان در زمینه ریاست انجمن قطعه سازی استان، در این انجمن چه وظایفی دارید؟

خود صنعتگران استان زیر نظر سازمان صنایع استان، تشکلی به نام انجمن قطعه سازی استان ایجاد کردند که میتوانند از این طریق عضو هیات مدیره خانه صنعت و معدن شوند و به عنوان کارشناس موجب تاثیرگذاری باشند.

برای مثال در ایجاد کارخانه ها ومشورت دهی به سرمایه گذاران می توانند مثمر ثمر باشند. در بحث حل مشکلات خودرو سازی همین انجمن ها در مرحله اول فعال هستند.میتوانیم پتانسیل بخش خصوص را در زمینه قطعه سازی فعال کرده و از این طریق حدود 30 درصد از قطعات مورد نیاز خودرو سازی کشور نامین کنیم.

این خودرو سازان به دنبال قیمت هستند و نه کیفیت. به تبع خودرو ساز من قطعه نیز به تامین نیازهایی که این کارخانه ها دارند اقدام می کنیم.

می توان برای رفع مشکل خودرو سازی از مدل رفع تحریم در صنعت هوایی را پیاده کرد؟

آن شرکتی که به دنبال خودروسازی باشد باید دارای پشتوانه مالی باشد. ما به دنبال سرمایه گذار واقعی باشیم.برای مثال ایران خودرو می تواند با شرکت های خارجی سرمایه گذاری مشترک کنند و موجب پیشرفت شود.

در استان ما چند نفر بودند که می خواستند در زمیته خودرو سازی سرمایه گذاری کنند ولی با وجود رکود از سرمایه گذاری منصرف شدند.

و در هرزمان یک پدیده ای با ریسک پذیری و قدرت تحلیل بالا پیدا می شود که در این حوزه سرمایه گذاری کند.

الگو بگیریم

صنعت اول ترکیه چیست ؟ اولین صنعت ترکیه قطعه سازی و خودرو سازی است. دولت به مشکلات قطعه سازان توجه کرد. برای قطعه سازن طرحی نوشتند و با افزایش ظرفیت کارخانه هایشان و با با تکنولوژِی روز و افراد متعهد این کارخانجات را حمایت کردند. بعد از 4 سال اصل پول را بدون بهره گرفتند. در ایران با اصل پول ، سود و دیر کرد آن را دریافت میکنند و این سری کارها باعث شد که ترکیه از ایران پیشی بگیرد.

پس دولت ها اراده ای به از دست دادن خودرو سازی ندارند؟

خودرو سازی با این سیاست ها سود ندیده . باید برای این سیاست یک زمانی تعیین کرده و در آن زمان خودرو سازی روی پای خود بایستد بعدا واقعا خصوصی شود.

الان فکر میکنید در استان ما خودرو سازی ضرر ده است؟

باید مبنای ضرر دهی مشخص باشد . عملا 50 درصد ظرفیت خورو سازی استان خوابیده است. از این ماه از ما قطعه می خواهند و ماهم به دنبال پرداخت تعهدات قبلی خودرو سازی به قطعه سازان هستیم تا باز کار را آغاز کنیم.

آیا انجمن شما به سرمایه گذارداخلی یا خارجی مشاوره می دهد؟

در اغلب کشورها دولت مشاوره میدهند نه انجمن ها. دولت ها یک سری مزیت هایی را معرفی میکند تا سرمایه گذار انتخاب کند.

هرزمان صنعتگرانی وجود دارند که مشکلات را با دانش حل میکنند. من خودم کسانی را در استان می شناسم که در صورت نبود ماشین خاصی برا یتولید ، توانسته اند با ابزار های دیگری آن قطعه را بسازند.

آیا قبل از مدیریت کشوری ، مدیریت استانی می تواند در صنایع تاثیر گذار باشد؟

خیر صنعت مانند یک قطار است که به هم متصل است. تنها مجموعه ای که در استان می تواند تاثیر گذار باشد تراکتور سازی است.

آیا با خصوصی سازی تراکتور سازی موافقید؟ بگذارید وارد این قضیه نشوم