امروزه شهرها پر جمعیت تر از روستاها هستند و این روند سیر صعودی دارد. امروزه 54 درصد از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند اما تا سال 2050 انتظار می رود این مقدار در آفریقا به 62 درصد، در آسیا به 65 درصد و در آمریکای لاتین به 90 درصد برسد.
علت مهاجرت چه می‌تواند باشد؟
به گزارش پایگاه خبری مدیریت شهری کرج، اگرچه نرخ مهاجرت از قاره ای به قاره دیگر متفاوت است اما علل آن تقریبا یکسان است. مردم بر این گمانند که احتمال زندگی بهتر در شهرها بیشتر است. شیریش سینگ که مدیر برنامه آب شهری، فاضلاب و پسماند در آسیای جنوبی‌ست اعتقاد دارد که مردم به شهر می‌آیند تا به فرصت های اقتصادی، امکانات مدرن و آموزش و پرورش دسترسی داشته باشند و از کار در بخش کشاورزی به صنعتی سوق داده شوند.
از دیگر عوامل مهاجرت، تغییرات اقلیمی است. در آمریکای لاتین که 80 درصد از جمعیت آن در شهر زندگی می کند، رشد صنعتی شدن کشاورزی به معنی آن است که جوامع روستایی به شهر آمده اند و یک چهارم آنها نیز در مناطق فقیرنشین (slum) زندگی می‌کنند. در واقع جمعیت مناطق فقیرنشین در جهان رشد زیادی داشته است و از 663 میلیون نفر در سال 1990 به 863 نفر در سال 2014 رسیده است.
نتیجه این تحولات رقابت شدیدتر به منظور داشتن فضا، شغل، آب و انرژی بیشتر است. سینگ می‌گوید: ترافیک، آلودگی آب و حتی ساختمانهایی که طراحی مناسبی ندارند، افزایش یافته‌اند و مدیریت پسماند نیز مسئله ساز شده است.
چالشهای نو
موسسات غیردولتی چگونه می‌توانند زیرروندهای شهری شدن را تحلیل نمایند؟ سیاست های عمومی نتوانسته شهری شدن را پشت سر بگذارد و این به آن معنی‌ست که خدمات اولیه مانند آموزش‌و‌پرورش، حمل‌و‌نقل، فضاهای عمومی و مالکیت زمین هنوز به شهروندان مناطق نامتعارف شهری (مانند مناطق فقیرنشین) اعطا نشده است.
مقابله با فاجعه های طبیعی و غیرطبیعی نیز از جمله چالشهای پیش رو در فرآیند شهری شدن است. آلن برودر، مشاور آکسفام در حوزه شهرها معتقد است، سازمان های مردم نهاد باید بدانند که چگونه با بحران های انسانی مواجه شوند، چرا که این بحران ها در شهرها بسیار پیچیده تر از روستاهاست. (آکسفام Oxfam) نام یکی از بزرگترین گروه‌های بین‌المللی امدادرسانی برای ریشه‌کن کردن فقر، گرسنگی و بی‌عدالتی، متشکل از ۱۵سازمان در ۹۸کشور، است. مؤسسهٔ آکسفام در سال ۱۹۴۲ در دانشگاه آکسفورد در قالب یک کمیته امدادرسانی برای مبارزه با قحطی توسط فعالان اجتماعی و دانشگاهیان آکسفورد تأسیس شد. اولین شعبات خارج از کشور آکسفام، در سال ۱۹۶۳ در کانادا تأسیس شد. وی در ادامه صحبتهایش به این نکته اشاره کرد که فجایع طبیعی و غیرطبیعی (مانند بیماری ابولا) نیازمند فهم بنیادین سازوکار شهری‌ست که هنوز سازمان های مردم نهاد به این مهم دست نیافته اند.
شروع مقابله با چالش‌ها
آلن برودر بر این باور است که بهترین روش برای مقابله با مشکلات مناطق فقیرنشین آن است که ساکنین آن، مشکلات خود را با مقامات در میان بگذارند. از دیگر روش های متعارف این است که دولت را متقاعد ساخت تا قرادادی بین‌المللی را به تصویب برساند که طی آن حقوق کارگرهای محلی به رسمیت شناخته شود و نیازهای اساسی آنها از قبیل آب پاکیزه و بهداشت تامین شود و یا وام های تجاری به آنها اعطا گردد.
موسسه حمایت از ساکنین مناطق فقیرنشین (SDI) قصد دارد تا به این افراد کمک کند که بتوانند مشکلات خود را بیان دارند و با دیگر مناطق آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین متصل گردند. ایده پشت این موسسه حمایتی آن است که اجازه دهد ساکنین این مناطق آرای خود را بیان دارند و خود را بیرون از جامعه شهری ندانند. کشور نپال از طرحی عملی به منظور درگیر ساختن جوامع نامتعارف در روند شهری سازی و رفع نیازهای آنها استفاده می نماید.
اهمیت مقابله با فجایع طبیعی و غیرطبیعی
شیوع بیماری ابولا در آفریقای غربی تاثیر فراوانی بر اقتصاد سیرالئون و لیبری داشته است. طوفان هایان خسارات زیادی به شهر تاکلوبان فیلیپین وارد ساخت و جنگ چند ساله سوریه هم میلیونها انسان را بی‌خانمان کرد و آنها را مجبور ساخت تا به مناطق شهری اردن و لبنان مهاجرت کنند. مسائلی از این قبیل باعث شده است تا تمرکز نهادهای غیردولتی بر اردوگاه های آوارگان و چالشهای نوین بیشتر شود. سازمان نجات بین‌الملل (IRC) در بسیاری از کشورها از قبیل اردن و لبنان فراهم کننده خدمات بهداشتی، مشاوره و کمک مالی به پناهجویان و دیگر حدمات مردم دوستانه است. سازمانهایی از این قبیل به دنبال کاهش تنش های شهرنشینی و یافتن راه حل برای چالشهای نوظهور هستند.
به منظور مهیا ساختن هر چه بیشتر شهرها در مقابل فجایع، سازمان ملل متحد در سال 2010 کمپینی با عنوان "ساخت شهرهایی مقاوم" ایجاد کرد که هدف اصلی‌اش اطلاع رسانی شهروندان، سرمایه گذاری در فعالیت های کاهش ریسک و سازه های امن بود. تا به امروز، 2517 شهر عضو این کمپین شده‌اند و قصدشان همکاری در کاهش فجایع طبیعی و غیرطبیعی است.
حمایت از سازمان‌های شهری
نتایج مثبت و منفی شهرنشینی همگی بستگی به موسسات، دولت‌ها، پروژه ها و همکاری‌ها دارد. توسعه شبکه های نوینی از مقامات دولتی و شهری بسیار مهم است. گسترش روابط چندجانبه مابین شهردارها، مقامات قضایی، قانون‌گذاران و مقامات شهری باعث ایجاد شبکه پویایی از روابط سازنده در حوزه های مختلف می شود.
مترجم: محسن راعی
