جاده چالوس در آتش بی‌تدبیری‌ها می‌سوزد

گزارش از مریم ابراهیمیان

بلافاصله پس از پایان ماه مبارک رمضان و آغاز نخستین دور از سفرهای استانی در سراسر کشور، شاهد قفل شدن ترافیک در جاده چالوس بودیم، اما به راستی چرا محور فوق تا این اندازه حاشیه‌ساز است.
محور کرج ـ چالوس که از آن به عنوان چهارمین جاده زیبای جهان نام می‌برند، یکی از پرترافیک‌ترین محورهای برون‌شهری کشور و حتی خاورمیانه است.

این جاده از میدان امیرکبیر در شهرستان کرج آغاز و تا ورودی شهرستان چالوس در استان البرز ادامه می‌یابد و تمام مسیر کوهستانی بوده و از دل سلسله جبال زیبای البرز می‌گذرد.

شهرستان تهران به عنوان پایتخت ایران برای دسترسی به استان‌های شمالی از جاده‌های: فیرزکوه، هراز و بالاخره چالوس سه راه ارتباطی دارد.

به دلیل زیبایی منحصر به فرد محور کرج ـ چالوس، بسیاری از مسافران علاقه دارند که از این مسیر برای رسیدن به استان مازندران استفاده کنند.

این در حالی است که در یک سوی جاده شهرستان چالوس با جمعیت حداکثر چند 10هزار نفری و در طرف دیگر جاده، دو کلانشهر بزرگ یعنی تهران و کرج با جمعیتی حداقل 15 میلیون نفری قرار دارد.

بر اساس مستندات تاریخی، تا اواخر حکومت قاجار، میان شهرستان‌های کرج و چالوس راه ارتباطی مدرن وجود نداشت و در حقیقت جاده‌ای خاکی و برای عبور و مرور اهالی منطقه مورد استفاده قرار می‌گرفت.

به صورت رسمی جاده‌ای که از آن در نقشه‌های راهداری با عنوان جاده 59 و یا همان جاده چالوس می‌شناسیم در سال 1312 مورد بهره‌برداری قرار گرفت، اما محبوبیت اصلی این محور از دهه چهل و با افتتاح سد امیر کبیر به اوج رسید.

شاید برای همگان جالب باشد که این جاده بر اساس اصول مهندسی تنها گنجایش حضور همزمان حداکثر 10 هزار خودرو را دارد، اما روزانه چند 10هزار خودرو از مسیر برای رسیدن به استان‌های تهران و البرز و یا استان مازندران استفاده می‌کنند.

از جمله مشخصه‌های محور فوق، وجود چندین تونل که هر کدام شماره‌گذاری شده است و به ویژه تونل کندوان است.

تونل کندوان مدتی پس از احداث جاده چالوس ساخته شد و گفته می‌شود که این تونل در سال 1314 مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

می‌گویند ساختن تونل فوق با تجهیزات آن دوران حدود چهار سال به طول انجامیده و مسیر جاده چالوس را حدود 15 کیلومتر کوتاه‌تر کرده است.

تونلی به طول بیش از یک هزار و 880 متر و عرضی تقریبی پنج تا هفت متر که در برخی مناطق تنگ‌تر و در برخی دیگر پهن‌تر می‌شود.

به طور قطع جاده چالوس یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری ایران و یکی از شلوغ‌ترین محورهای برون‌شهری در کل کشور است و حتی گفته می‌شود که شلوغی و ترافیک این جاده که در برخی از روزها به بیش از 25 کیلومتر می‌رسد، در خاورمیانه نظیر ندارد.

بسیاری از مردم استان‌های تهران و البرز و حتی دیگر استان‌های کشور که روزی و روزگاری مسیرشان به این محدوده افتاده، ترافیک‌های چند ساعتی را به یاد می‌آورند و از آن به عنوان سخت‌ترین لحظات رانندگی و مسافرت خود یاد می‌کنند.

به عنوان نمونه در نوروز سال 94 و در تاریخ هفتم و هشتم فروردین برخی از مسافران برای طی کردن طول جاده بیش از 21 ساعت معطل شدند.

حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا از جاده چالوس بهره‌برداری مناسب در حوزه‌های مختلف فرهنگی،‌ گردشگری، اقتصادی و حتی اجتماعی می‌شود.

برای یافتن پاسخ این پرسش کافی است پای درد و دل‌های مردم ساکن روستاهای اطراف و حاشیه جاده چالوس بنشینیم.

مسؤولان ارشد استان البرز نیز بارها اعلام کرده‌اند که این جاده هیچ منفعت اقتصادی و درآمدزایی برای البرز نداشته و تنها هزینه نگهداری آن بر دوش مردم این استان سنگینی می‌کند.

در تمام ایام تعطیل سال و در تمام روزهای جمعه جاده چالوس یک طرفه می‌شود، تا مسافرانی که اکثر آنها تهرانی هستند، برای بازگشت به تهران در ترافیک نمانند.

شاید چاره‌ای به غیر از این کار هم در شرایط فعلی متصور نباشد، اما مردم ساکن روستاهای حاشیه جاده چالوس می‌گویند، با یک طرفه شدن این محور ما در خانه‌های خود حبس می‌شویم.

حتی آنها می‌گویند سال‌ها است که در روزهای جمعه نمی‌توانیم به بازدید اقوام رفته و یا مراسم‌های خانوادگی را برگزار کنیم، چرا که در صورت خروج از خانه تا پایان زمان یک طرفه شدن جاده،‌ نمی‌توانیم به خانه خود بازگردیم.

* مشکلات جاده چالوس عامل توهین به فرماندار کرج

در تاریخ چهارم آبان ماه سال گذشته محمدتقی ایرانی معاون استاندار البرز و فرماندار ویژه شهرستان کرج در جمع اعضای هیأت مدیره خانه مطبوعات استان البرز پیشنهادی برای برون رفت از مشکلات جاده چالوس به ویژه ترافیک سنگین این محور مطرح کرد.

اگر چه سخنان وی یک پیشنهاد و نه حتی طرح بود، واکنش‌های بسیاری را بر انگیخت و منجر به توهین برخی از مسؤولان استان مازنداران به البرزی‌ها و فرماندار کرج شد.

ایرانی در این جلسه گفته بود که افزایش حجم تردد در این جاده در سال‌های اخیر، موجب شده تا علاوه بر مشکلات ترافیکی، شاهد گسترش روزافزون آلودگی‌های زیست محیطی در حاشیه رودخانه کرج و نارضایتی روستاهای اطراف این جاده سبز باشیم.

وی افزود: از سوی دیگر، یک طرفه نمودن جاده چالوس در روزهای تعطیل و آخر هفته، باعث ایجاد مشکلاتی برای ساکنین این منطقه می‌شود. چرا که دسترسی به حداقل امکانات نظیر نیاز به خدمات مراکز بهداشت و درمان و امورات روزمره، در ساعات ابتدای طرح یک طرفه از جنوب به شمال، محدود می‌شود.

این مسؤول اضافه کرد: ظرفیت تردد در جاده چالوس بسیار محدود است، اما در روزهای پایان هفته و ایام تعطیل این تردد به ده‌ها هزار خودرو نیز افزایش پیدا می‌کند که این موضوع، امکان امدادرسانی در زمان ترافیک جاده یا بروز سیل و حوادث را به حداقل می‌رساند و دغدغه اصلی مدیران استان البرز است.

وی گفته بود: طرح‌های زیادی را در خصوص برطرف نمودن مشکل ترافیک جاده چالوس در ذهن داشته‌ام که با مشورت با کارشناسان، آنها را مورد بررسی قرار داده‌ام،  اما به نظر من صدور"کارت تردد جاده سبز"، در روزهای پایان هفته و ایام تعطیل می‌تواند در حل این مشکل به صورت جدی اثرگذار باشد.

معاون استاندار البرز افزود: در این طرح پیشنهادی، در روزهای پایان هفته تعداد محدودی کارت تردد جاده سبز به شهروندان متقاضی ورود به این جاده فروخته می‌شود و هر خودرو قبل از ورود به جاده چالوس، با پرداخت مبلغی حدود 20 هزار تومان، اقدام به تهیه کارت تردد نماید. در این صورت تنها تعداد مشخصی کارت تردد فروخته می‌شود که متناسب با ظرفیت جاده است و کسانی که بدون کارت وارد محدوده طرح شوند توسط پلیس و دوربین‌های ترافیکی، ممانعت و یا جریمه شوند.

ایرانی، در خصوص نحوه هزینه کرد مبالغ دریافتی از شهروندان نیز گفته بود: در سال‌های اخیر جاده چالوس با آسیب‌های زیادی از لحاظ زیست محیطی مواجه شده است که اجرای این طرح می‌تواند موجب برطرف نمودن بسیاری از مشکلات زیست محیطی این منطقه، پاکسازی محیط زیست، نگهداری و محافظت از جنگل‌ها و مراتع، رودخانه‌ها و غارهای منطقه، حفاظت از حیات وحش، بازسازی و حفظ تونل‌ها و مسیر جاده، راهسازی برای روستاها و تامین امکانات امداد و نجات نظیر پد هلی کوپتر امداد و حتی ساخت بیمارستان‌های مجهز در نقاط مختلف این جاده زیبا گردد."

این سخنان که در حد یک پیشنهاد و نه حتی طرح بود، بلافاصله با واکنش منفی برخی از مسؤولان استان مازندران روبه‌رو گردید و حتی عده‌ای از آنها به فرماندار کرج که معاون استاندار البرز و نماینده عالی دولت در مرکز استان است، توهین کردند.

به عنوان نمونه قاسم احمدی لاشکی نماینده وقت مردم نوشهر و چالوس در صحن علنی مجلس شورای اسلامی با ادبیاتی نامتعارف گفته بود: "فرماندار کرج چه کاره هستند که چنین اظهارنظرهای غیر کارشناسی می‌کند. این حرف پوچ است! هر فردی هنگام سخن گفتن و ارائه پیشنهاد باید سعی کند تا حرف‌های نسنجیده نزند!"

* قفل شدن جاده چالوس از چه زمانی کلید خورد
پیشنهاد فرماندار کرج با واکنش‌های منفی در حد همان حرف باقی ماند و فارغ از اینکه این پیشنهاد کارشناسی شده بود و یا خیر، باید گفت که تا امروز هیچ پیشنهاد دیگری مطرح نشده است.

حال اگر به رخدادهای بیست و چهار ساعت اخیر جاده چالوس نگاهی بیاندازیم، درمی‌یابیم که این محور نیازمند تدبیر ویژه‌ای است.

همه مسؤولان و کارشناسان می‌دانستند که با اتمام ماه مبارک رمضان و فرارسیدن عید سعید فطر که امسال با روزهای پایانی و تعطیلات آخر هفته مصادف شده است، باید منتظر اوج گرفتن سفرهای مردم باشیم.

حتی جلساتی در استانداری البرز برگزار و مدیریت بحران استان البرز نیز تشکیل جلسه داده و برنامه‌های برای خدمت‌رسانی به مسافران پیش‌بینی گردید.

حتی هیربد معصومی معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری البرز به خبرگزاری فارس گفته بود که پیش‌بینی تردد حداقل 400 هزار خودرو را در روزهای ابتدایی تعطیلات و عید سعید فطر کرده‌ایم.

پس از این جلسات رضا اکبری رئیس پلیس راه استان البرز اعلام کرد که تردد تمام خودروها از ساعت 18 روز سه‌شنبه پانزدهم تیر تا ساعت شش صبح روز چهارشنبه شانزدهم تیر ماه از میدان امیر کبیر کرج تا مرزآن‌آباد به صورت یک طرفه از البرز به سمت استان مازندارن انجام می‌شود.

بسیاری از شهروندان استان‌های تهران و کرج با شنیدن این خبر به صورتی برنامه‌ریزی کردند که بتوانند از فرصت یک طرفه شدن جاده چالوس برای رسیدن به مازندران استفاده کنند.

اما ناگهان برخی از مسافران حاضر در جاده چالوس در حدود ساعت 21 سه‌شنبه شب به دفتر خبرگزاری فارس در کرج گزارش دادند که این جاده یک طرفه نیست و شاهد عبور ماشین‌ها در هر دو لاین هستیم.

خبرگزاری فارس در ساعت 22 و 25 دقیقه سه‌شنبه شب با انتشار گزارشی تحت عنوان "سردرگمی مسافران جاده چالوس/ جاده چالوس یک طرفه نبود" نوشت: "علی‌رغم اعلام پلیس‌ راه استان البرز مبنی بر یک طرفه شدن جاده چالوس این محور در ساعت 21 امشب یک طرفه نبوده و همین امر موجب سردرگمی رانندگان شد.

تعدادی از مسافران حدود ساعت 21 روز سه‌شنبه در تماس با خبرنگاران فارس در استان البرز اعلام کردند که جاده چالوس یک طرفه نبوده و همین امر موجب سردرگمی رانندگان شده است."

در بخش دیگری از این گزارش آمده بود: "از سوی دیگر تعدادی از رانندگان اعلام کردند که در تابلوهای راهنمایی و رانندگی نصب شده در پل فردیس محور کرج - چالوس دارای ترافیک روان است اما ترافیک بسیار سنگینی را در این محور شاهد هستیم."

شاید باید گفت که قفل شدن ترافیک جاده چالوس در روز چهارشنبه از همین جا کلید خورد.

با طلوع خورشید در روز چهارشنبه شانزدهم تیر ماه همزمان با نخستین روز از تعطیلات عید سعید فطر، شرایط جاده چالوس وخیم‌تر شد.

خبرگزاری‌ها به طور مرتب گزارش دادند که ترافیک در این محور بسیار سنگین است.

در ساعت 18 و 5 دقیقه عصر روز چهارشنبه سرهنگ رضا اکبری رئیس پلیس راه استان البرز در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس اعلام کرد "بر اساس گزارش‌های دریافتی از ماموران پلیس راه مستقر در جاده‌های البرز ترافیک بسیار سنگینی را در محور کرج – چالوس تا محدوده تونل کندوان شاهد هستیم."

وی در این مصاحبه به نکته‌ای اشاره کرد که شاید کلید حل مشکل باشد.

رئیس پلیس راه استان البرز گفته بود: "اگر ترافیک به همین شدت ادامه داشته باشد، برای عصر سه‌شنبه  به صورت مقطعی محدودیت تردد از مازندران به سمت کرج در نظر گرفته می‌شود."

اگر چه تا این لحظه هنوز هیچ تصمیمی برای حل مشکل ترافیک بسیار سنگین در محور کرج – چالوس گرفته نشده بود و رئیس پلیس راه نیز تنها می‌گفت "اگر ترافیک به همین شدت باشد ... " چند دقیقه بعد اخباری مبنی بر قفل شدن ترافیک در جاده چالوس منتشر شد.

ابتدا عباس صفری مدیر راهداری اداره کل راه و شهرسازی استان البرز در گفت‌وگو با رسانه‌ها از جمله خبرگزاری فارس اعلام کرد که ترافیک در جاده چالوس به اوج خود رسیده و تعدادی از خودروها در تونل کندوان بیش از یک ساعت است که گرفتار شده‌اند.

به گفته وی، تعدادی از مسافران حاضر در تونل کندوان دچار تنگی نفس و مشکلات تنفسی شده و به بیرون از تونل منتقل گردیدند.

در ساعت 19 و 12 دقیقه عصر روز چهارشنبه نیز داوود رجبی معاون امداد و نجات جمعیت هلال احمر توضیحات بیشتری در این زمینه در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس و دیگر رسانه‌ها مطرح و اعلام کرد که تا این ساعت 23 مسافر گرفتار شده در داخل تونل دچار مسمومیت و گازگرفتگی شده‌اند.

و در نهایت اینکه حدود ساعت 20 چهارشنبه بالاخره رئیس پلیس راه استان البرز در گفت‌وگو با برخی از رسانه‌ها از جمله خبرگزاری فارس در کرج اعلام کرد که جاده چالوس تا اطلاع ثانوی و تخلیه بار ترافیکی مسدود شده است!

به عبارتی حجم خودروها به اندازه‌ای بود که دیگر نمی‌شد اجازه ورود به هیچ خودرویی داده شود و این اقدام توسط ماموران پلیس راه استان‌های البرز و مازندران در دو طرف جاده انجام گردید.

حال این پرسش مطرح می‌شود که شرایط وخیم عید فطر در جاده چالوس ناشی از بی‌تدبیری مدیران کشوری و همچنین مدیران استان‌های تهران و البرز و حتی استان مازندران بوده و یا ما شاهد هجوم مسافران به این محور بوده‌ایم.

به طور قطع شرایط این روز در جاده چالوس زنگ خطری برای مسؤولان است تا برای این جاده تدبیری بیندیشند.

جاده‌ای که به گفته کارشناسان تنها گنجایش 10 هزار خودرو را دارد، اما در برخی از ایام سال تعداد خودروها به چند 10هزار رسیده و مجبور می‌شویم، برای ساعاتی جاده را مسدود کنیم.