ائمه اطهار(ع) نور واحد هستند و در طول زمان‌های مختلف، جلوه‌گری دارند. امام کاظم(ع) هم یکی از انوار الهی هستند که در 20 سالگی امامت را پذیرفتند و 35 سال امامت شیعیان را به عهده داشتند. ولادت و شهادت ائمه اطهار(ع) فرصت مناسبی است که شیعیان سیره و روش زندگی آن امامان معصوم را الگوی زندگی خودشان قرار دهند و سیرت آن بزرگواران صورت انسانی همه ما باشد. نخستین مسأله‌ای که در کمال انسان بسیار تأثیرگذار است، اصالت خانوادگی انسان است. امام کاظم(ع) اصالت خانوادگی داشتند. پدر ایشان حضرت امام جعفر صادق(ع) ششمین امام شیعیان بودند و مادر ایشان حضرت حمیده بانوی مکرمی که بسیاری معتقدند ایشان راویه، عالمه و عارفه و به تعبیر ائمه اطهار(ع) «حمیده فی‌الدنیا و محموده فی‌الاخره» بودند؛ تا جایی که ائمه بعد از امام کاظم(ع) از فضائل ایشان سخن‌های متعدد دارند و امام کاظم(ع) در دامن چنین شخصیتی پرورش یافتند.
2 لقب مهم
امام صادق(ع) رئیس مذهب جعفری درباره امام کاظم(ع) فرمودند: «موسی من دارای علم و حکمت و فهم و سخاوت و آشنایی با حاجت‌های مردم و کوشای در رفع حوائج مردم و دارای حسن خلق است و این صفات در او جمع است و او یکی از درهای بهشت است.»
امام رضا(ع) هم فرمودند: «پدرم چون عیسی مسیح و یحیی نبی سخن گفت»، یعنی در کودکی خیلی از مسائل را حل و فصل می‌کردند چه برسد به دوران امامت که شخصیت علمی و اخلاقی والایی داشتند.
امام کاظم(ع) بیش از این‌که شهرت به اسم داشته باشند به القاب مختلف شهرت دارند. 2 لقب ایشان خیلی شهرت دارد که «کاظم» و «باب‌الحوائج» است و شیعیان و غیرشیعیان، امام هفتم را به این 2 لقب می‌شناسند.
هر امام معصوم مظهر آیه‌ای از آیات الهی هستند و شهرت «کاظم» برای امام هفتم شیعیان هم ریشه قرآنی دارد. وقتی از امام صادق(ع) پرسیدند مکارم اخلاق چیست؟ ایشان فرمودند در آیه «الَّذِینَ ینفِقُونَ فِی السَّرَّاء وَ الضَّرَّاء وَ الْکَاظِمِینَ الْغَیظَ وَ الْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَ اللّهُ یحِبُّ الْمُحْسِنِین» جمع است.این که می‌گویند حضرت امام کاظم(ع) مظهر کظم غیظ هستند، به این دلیل است که ایشان نه فقط خشم را کنترل می‌کنند بلکه خشم را می‌خورند و از بین می‌برند و مسلط بر خشم هستند. افرادی که بر خشم مسلط باشند به راحتی می‌توانند امیال و غرائض خود را مهار کنند و شیطان در اختیار آن‌هاست و نمی‌تواند بر آن‌ها مسلط شود.
جالب این است که اگر کسی بتواند غضب را کنترل کند می‌تواند حوائج را برآورده کند؛ یعنی منشأ رفع حوائج این است که انسان خشم خود را کنترل کند. اینجاست که دومین شهرت مهم حضرت امام کاظم(ع) معنا می‌یابد.
معجزه‌ای برای حقانیت
امام کاظم(ع) فرمایشی دارند که بیان حالت‌های خودشان است. ایشان می‌فرمایند برای خداوند بندگانی است در زمین که این‌ها در حوائج مردم می‌کوشند و آن‌ها آمنین یوم‌القیامه هستند. خود آن حضرت مظهر باب‌الحوائج هستند و حوائج را برآورده می‌کنند.
محمدبن فضل، که نگران توطئه‌های دشمنان و شیاطین بود، از امام صادق(ع) سؤال کرد در فرقه‌گرایی و عرفان‌های کاذب که وجود دارد چگونه می‌شود دشمنان را تشخیص داد؟ امام صادق(ع) فرزندشان امام کاظم(ع) را صدا زدند و فرمودند عصای مرا بیاور. امام صادق(ع) خطاب به فرزندشان گفتند عصا را به زمین بزن. وقتی امام کاظم(ع) این کار را انجام دادند، زمین شکافته شد. امام صادق(ع) به محمدبن فضل گفتند: حال نگاه کن مسیر خودت را روشن ببینی. محمدبن فضل هم گفت که امام کاظم(ع) با کرامتشان راه را نشان دادند.
پای منبر معرفتی امام(ع)
امام کاظم(ع) مظهر صبر، استقامت و مقاومت هستند. این نکته خیلی مهمی است که دانشگاه علمی و حوزه جامع امام صادق(ع) را عبد صالحی مثل امام کاظم(ع) با کظم غیظ و برآورده کردن حوائج مردم به فعلیت رسانده است.
امام هفتم شیعیان در جایی فرمودند: هر روز خودتان را محاسبه کنید؛ کسی که هر روز خودش را محاسبه نکند از ما نیست.
ایشان در جای دیگری فرمودند: بالاترین چیزی که انسان می‌تواند بعد از معرفت خداوند به آن تقرب کند نماز و خوبی به پدر و مادر است. نماز نمونه ارتباط با خداست و خوبی به پدر و مادر نمونه ارتباط خوب خانوادگی است. ترک حسد هم نخستین قدمی است که انسان می‌تواند با تکیه بر آن روابط اجتماعی را برقرار کند. امام کاظم(ع) در تعبیر دیگری فرمودند: هر کسی می‌خواهد قوی‌ترین مردم باشد باید توکل کند.
مظهر صبر
امام کاظم(ع) مظهر صبر و کمک به مردم هستند. زندگی ایشان الگوهای ارزنده‌ای برای ما دارد که صبر و مقاومت کنیم و اگر می‌توانیم کاری برای دیگران انجام دهیم، دریغ نکنیم. ایشان در جایی تأکید کردند برآورده کردن حوائج مردم برابر با 70 حج مقبول است. همین ویژگی امام کاظم(ع) موجب شد نه فقط شیعیان که اهل تسنن هم به ایشان متوسل شوند. نمونه آن سخنان عبدالباسط قاری بین‌المللی بود که وقتی از او پرسیدند چرا بهترین قرائت خود را آیاتی از سوره حشر می‌داند، گفت: قبل از تلاوت این آیات، سلامی به باب‌الحوائج دادم که این سلام سبب شد بهترین قرائت را داشته باشم. حالت‌های امام کاظم(ع) باید مورد توسل و تمسک همه ما باشد و اگر بتوانیم در زندگی خانوادگی و اجتماعی سعه صدر داشته باشیم، به حالت‌های خوش امام کاظم(ع) می‌رسیم.
بر اساس توصیه‌های حضرت امام کاظم(ع)، گاهی وقت‌ها انسان باید صبر بر عافیت داشته باشد؛ چون صبر بر عافیت مهم‌تر از صبر بر بلاست. حضرت در جای دیگری فرمودند بهترین عبادت‌ها، انتظار فرج است. کسی که منتظر است باید سالم و صالح باشد تا برای ظهور حضرت بقیه‌الله(عج) زمینه‌سازی کند. زمینه‌سازان ظهور هم می‌دانند روزی می‌رسد که همه حالت‌های امام کاظم(ع) در چهره ولی‌نعمت ما، حضرت بقیه‌الله(عج)، مشاهده شود.