تنها چند کیلومتر از مرکز شهر که به سمت بوستان فدک و پارک باراجین حرکت میکنی در مسیر با سفره خانه های متعددی رو به رو می شوی که همچنان پر طرفدار هستند و مردمی که با اشتیاق فراوان به آغوش این سفره خانه ها در محیط باز پناه برده اند تا شاید کمی از خستگی روزمره خود را در دامن طبیعت از یاد ببرند.
استقبال اما از این سفره خانه ها بسیار بیشتر بود زمانی که هنوز دستور« ممنوعیت ارائه قلیان در سفره خانه های شهر قزوین» صادر نشده بود.
سفره خانه هایی که در دل طبیعت سرطان فروشی را کار خود کردنه بودند و با ارائه انواع قلیان ها و ایجاد جذابیت در بین طعم و مزه های خاص جوانان و نوجوانان این شهر را به سمت سرطان هدایت می کردند.
ماجرای ممنوعیت قلیان از کجا در قزوین شروع شد؟
پرونده ممنوعیت این استفاده از سال های 85 در قزوین آغاز شد. در این سال در یک اقدام جنجالی نیروی انتظامی استان قزوین برای اولین بار در کشور با استعمال و ارائه قلیان برخورد کرد تا شاید اولین سیلی بر صورت این سرطان زای عظیم در قزوین اتفاق بیافتد.
در این سال تمامی سفره خانه ها و قهوه خانه هایی که قلیان ارائه می کردند بسته شدند.
این ماجرا که در نوع خود بی نظیر بود ولی اما و اگر های فراوانی را با خود به همراه داشت که تجمع و اعتراض این صنف، گاهی بی انصافی رسانه های غربی و ربط دادن این ماجرا به مسائل سیاسی سبب شد تا با دستور کشوری بهمن 86 دوباره سفره خانه های قزوین کار خود را از نو آغاز کنند.
با این تفاوت که این بار بعد از 1 سال محکومیت و قلیان کشیدن های پنهانی و پشت درهای بسته ناگهان به ظاهر آزادی بی نظیری ایجاد شد و علاقه نسل جوان به استفاده از این سرطان زای بزرگ تا حد زیادی افزایش پیدا کرد.
از طرفی با افزایش چند برابری قیمت قلیان سفره خانه ها نیز نه تنها خسارت خود را در یک سال تعطیلی کسب کردند بلکه این بار با نیروی بیشتری کار خود را آغاز کردند.
قهوه خانه هایی که محل شاهنامه خوانی بود
و حالا قهوه خانه هایی که در گذشته نه چندان دور محل شاهنامه خوانی، حافظ خوانی و روایتگری بود حالا شاید محل تجمع قشر عظیمی از جوانان و عمدتا دانشجویان شهر قزوین بود.
چرا که برعکس مسئولین فرهنگی ، مدیران قهوه خانه ها مخاطبان خود را به خوبی شناخته بودند که اگر این نبود آمار بالای قهوه خانه ها را در مجاورت دانشگاههای شهر نمی دیدیم مکانی که حالا جای کتابخانه را در بین دانشجویان گرفته بود و دانشجویی که تا دیروز ساعات بین کلاس خود را در کتابخانه می گذراند امروز زیر تیغ قلیان استراحت می کند.
ماجرای قلیان و مبارزه با آن اما در قزوین همچنان در ذهن مسئولین و صاحب نظران این شهر وجود داشت تا این که نهایتا در فروردین ماه 93 دادستان قزوین با جدیت و همراهی بسیاری از مدیران شهری عرضه قلیان در سفره خانه های سنتی قزوین را ممنوع کردند.
حجت الاسلام و المسلمین صادقی نیارکی دادستان عمومی و انقلاب قزوین در همان ایام در خصوص قانون مبارزه با قلیان در شهر گفت: «طبق قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات، عرضه قلیان در تمامی اماکن شامل قهوهخانهها، سفرهخانهها، اماکن عمومی و پارکها ممنوع بوده و ممنوعیت مصرف مواد دخانی در قهوه خانهها یک موضوع کشوری است که تحقق آن عزم ملی می طلبد».
پشت پرده سفره خانه های سنتی شهر چه می گذرد؟
علاوه بر قانون كه زمينه تعطيلي"مراكز عرضه قليان" را فراهم كرده است، اين نكته مهم را هم بايد در نظر داشت كه چنين مراكزي گاها به مراكز فحشا و فساد هم تبديل شدهاند و از اين نظر هم مستحق تعطيل شدن هستند. بدون شك بسياري از صاحبان اين مراكز از علاقهمندان به دين هستند و خود را ملزم به رعايت شئونات اسلامي ميدانند؛ اما متأسفانه همانطور كه طبق آمار اعلام شده است پنجاه درصد افراد حاضر در اين مراكز را خانمها تشكيل مي دهند و بايد اذعان نمود كه مراكز متعددي هم هستند كه به راحتي ميزبان شايستهاي براي دختران و پسراني شدهاند كه بدون رعايت هيچ قيد و بندي شئونات را زيرپا مي گذارند.
همچنين طبق اعلام نظر مقامات رسمي، برخي از اين مراكز به ويژه در حاشيه شهرها، محل نشست و برخاست اراذل و سارقين شده است و در بخشهاي دورافتاده از مركز استان مانند طارم سفلي، شنيده ميشود كه سارقين در سفرهخانهها تا پاسي از شب حضور دارند و در مأمني به نام سفرهخانه با صرف چاي و استعمال سيگار و قليان مننتظر ميمانند تا فرصت مناسب اجراي نقشه فراهم شود.
جوانان قلیان به دست در شهر
جداي از بيكار شدن عدهاي از جوانان كه صاحبان سفرهخانهها و مراكز عرضه قليان بودند، شاید اولین و مشهودترين نتیجه تعطیلی مراکز عرضه قلیان این بود که مشتاقان و علاقهمندان به آن، "مكان" همیشه آمادهای را جهت استعمال قليان از دست دادند و امروز به وضوح میتوان برخي از جوانان را در سطح خیابانها دید که با مرکبهای مختلف و با در دست داشتن قلیان، درصدد ارضای حس "قلیانخواهی" به مکانهای مورد نظرشان عزیمت میکنند. این مشاهدات هم بلافاصله موجبات اولین جرقههای نظردهی همگان را فراهم میکند و کم نیست اظهاراتی که مضمون اصلی آنها این است که می گویند «بستن قهوهخانهها کار مناسبی نیست؛ چرا که جوانان به "زیر زمینها" و "پستوها" پناه مي آورند؛ تا دیروز مقابل چشمان جامعه بودند و امروز معلوم نیست در کجا هستند». این اظهار نظر اگرچه قابل كتمان نیست؛ لیکن جای بحث و كمی تأمل دارد و بايد پرسيد كه اين نوع استعمال قليان با مشقاتي كه براي افراد جهت آماده سازي لوازم و شرايط استعمال دارد، چقدر ادامه خواهد داشت؟ و اصولا آيا آمار مصرف كنندگان قليان در زمان حاضر كه زحمت بسياري براي تهيه قليان كشيده خواهد شد نسبت به زمان گذشته كه قليان در دسترس بود، كاهش محسوسي نخواهد داشت؟.
آیا سفره خانه ها دوباره فضای فرهنگی می شوند؟
کم نیستند افرادي كه داعیهدار کار فرهنگی هستند و ميگويند بستن مراكز عرضه قليان كار درستي نبوده است؛ همانهايي که باد به غبغب مياندازند و با هیجان مثالزدنی اظهار میدارند که به جای بستن قهوهخانهها باید به کار فرهنگی پرداخت و با اقدامات سلبی به نتیجه نخواهیم رسید. اين اظهارات در حالي است كه اولا چنانچه وضعيت مراكزي كه قليان عرضه ميكنند و پيامدهايي كه اين مراكز براي جامعه دارند مورد بررسي قرار گيرد، به راحتي مشخص خواهد شد كه از قضا بستن اين مراكز خودش يك كار فرهنگي است!. ثانيا؛ در عرض چندين سال گذشته مراكز عرضه قليان همواره دایر بودهاند و انواع و اقسام اخبار در مورد وضعيت آنها به گوش مي رسيد؛ بنابراين چرا خبري از كار فرهنگي نبود؟.
شیوع بیماریهاي مختلف از جمله هپاتیت و سرطان
امروز شكي در مضر بودن استعمال دخانيات و اينكه دخانيات عامل اصلي سرطان است، وجود ندارد؛ ليكن يادآوري اين نكته نيز خالي از لطف نيست كه استعمال قليان چه خطرهايي را به همراه خواهد داشت.
غلامرضا حیدری رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دخانیات را عامل 90 تا 95 درصد سرطانهای ریه و 40 درصد بیماریهای قلبی- عروقی میداند. وی در گفتگو با خبرگزاری فارس بر این نکته اذعان کرد که « 50 تا 70 درصد سرطانهای دهان، حلق، حنجره و 40 درصد سرطانهای لوزالمعده و 30 درصد سرطانهای مثانه در اثر مصرف دخانیات است و در این بین یک بار استعمال قلیان برابر با 70 تا 100 نخ سیگار است و به دلیل اینکه تعداد پکهای قلیان چند برابر پک های سیگار است، مصرف قلیان بسیار خطرناکتر است». حيدري همچنين در اين گفتگو تأكيد كرده است: «اگر قسمت دهانی شیلنگ قليان بین افراد جابهجا شود و افراد مختلفی از یک قلیان استفاده کنند، باعث انتقال بیماریهایی مثل هپاتیت، تبخال و سل میشود».
ماجرای مبارزه با قلیان همچنان ادامه دارد
دادستان قزوین اما در گفت و گو با تابناک با اشاره به رضایت شهروندان از این اقدام بیان کرد: مردم واقعا از این که تجمعی به نام سفره خانه در نزدیکی محل زندگی آن ها وجود دارد احساس نا امنی و نا رضایتی داشتند در حالی که امروز شاهد رضایت این مردم هستیم.
وی بیان کرد: تا جایی که در توان داشته باشیم با استعمال و عرضه قلیان در قزوین مبارزه خواهیم کرد.