به گزارش تابناک یزد در این هنگامه جهانی و در هزاره سوم میلادی که بیش از پیش مرزها به یکدیگر نزدیک شده‌اند و نظام‌های استعمارگر غربی در تلاش برای استیلای ارزش‌های مبتذل خود هستند، این باورهای عامیانه، گذشته پربار، آثار تاریخی و صنایع دستی هستند که می‌توانند به مثابه سپری محکم، کیان و موجودیت یک فرهنگ یا تمدن را حفظ کنند.
امروزه احيا و توسعه صنايع دستي بومي كشورمان از جمله هنرصنعت زنجیربافی، يك بازی دو سر برد در تجارت داخلی و جهانی است چرا که از يك سو، به مثابه یک کالای فرنگی دارای کاربرد اقتصادی است و از طرف دیگر با برجسته کردن هویت و تاریخ گذشته ما، باعث جلوگیری از انشقاق و گسست بین نسلی مي‌شود.
زنجیربافي اردکان یک هنر اصیل ایرانی محسوب می‌شود كه حداقل از دوران صفویه به صورت کاملاً شناخته شده و شناسنامه‌دار در ادبیات فکور، شعر و باورهای صوفیانه رسوخ پیدا کرده است تا جایی که در دوره قاجار، یکی از مشخصه‌های لوتیان و اصحاب صوفیه، داشتن زنجیر اردکانی اصیل بوده و به عنوان بخشی از آلات و ابزار همراه آنان مورد توجه بوده است.
یکی از نمونه‌های عینی از شهرت این اثر اشاره‌ای است که "محمود دولت آبادی" صاحب بزرگترین رمان فارسی معروف به «کل حیدر» در مورد اين دست‌ساخته آورده، نجا که در توصیف یک ساربان قوچانی که در حال رماندن اسب‌هایش است، می‌گوید: "با یک زنجیر اردکانی کارهایش را انجام داده است."
با تمام اين اوصاف، متأسفانه به واسطه فقدان مطالعات روش‌مند مردم‌نگاری، تاریخی و فرهنگی، این حرفه و شواهد آن در گستره‌ي تاریخ اردکان بسیار تیره و تار است و اصولاً این موضوع را می‌توان در بسیاری از دیگر آثار و سنت‌ها، مناسک و روندهای فرهنگی دیگر نیز مشاهده كرد.
اين موضوع ضرورت استفاده از روندهای پژوهشی جدید براي رفع اين معضل را با توجه به فضاهای روانی ایجاد شده در جامعه که به نوعی افراد را خواهان آشنایی و معرفی بیشتر در مورد عقبه و گذشته تاریخی خود ساخته است، دوچندان مي‌كند.
البته از طرفي نيز بدون شک به واسطه تغییرات بنيادینی که در نظامات جوامع بشری روی داده است، بسیاری از صنایع، علایق و ارزش‌ها، مناسک و باورهای گذشته در قالب دنیای مدرن امروز نمی‌گنجند و به عبارتي ماشین و تکنولوژی به نقطه پایانی براي بسیاری از رخدادهای مهم بشری بدل شده است.
حال سوال اینجاست که ما چگونه می‌توانیم این هنر صنعت‌های ارزشمند که در حال حاضر ازنظر کارکردی و زندگی روزمره قابلیت گذشته را ندارند، احیاء و زنده کنیم؟ به نظر مي رسد كه اگر نتوانيم یک بازده اقتصادی و یک بازار فروش برای این آثار پیدا کنیم، قطعاً همين باقیمانده ناچیز صنعتگران و شاغلان حوزه صنایع دستی از جمله زنجیربافی در آينده‌اي نچندان دور مضمحل مي‌شوند.
"محسن میرجانی" ريیس میراث فرهنگی، صنايع دستي و گردشگری شهرستان اردکان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) - منطقه یزد، در مورد اين هنرصنعت مي‌گويد: زنجیر اردکانی در تقسیم‌بندی صنایع دستی، زیرمجموعه مصنوعات فلزی است و از نظر کارکرد و بُعد معناشناسانه، دارای برداشت‌های گوناگونی است.
وی در اين خصوص تصريح مي‌كند: گاه می‌شود آن را یک اثر سنتی ظریف دانست و گاه می‌توان در قالب یک اثر با کارکرد معناگرایانه یا مذهبی از آن استفاده کرد و گاه نيز به عنوان یک وسیله دفاع شخصی از آن نام برد.
میرجانی ادامه مي‌دهد: در بین مردم و افکار عمومی این گونه گفته می‌شود که دو متر از این زنجیر در یک پوسته گردو یا نیمی از پوسته تخم‌مرغ جا می‌شده است که بی‌گمان اشاره به ظرافت و ریزبافت بودن آن داشته است.
وی با اشاره به این که یکی از استفاده های وسیع از زنجیر اردکانی در کشکول‌های درویشان بوده است، افزود: در یکی از نمونه کشکول‌ها که در موزه‌ي متروپلتین در نیویورک نگهداری می‌شود، شواهد امر و تکنیک ساخت زنجير آن شباهت زیادی با زنجیر اردکانی دارد.
ريیس میراث فرهنگی اردکان خاطرنشان مي‌كند: البته این موضوع زیاد هم بی‌راه نیست چرا که به واسطه وجود خانقاه‌های مختلف مثل خانقاه شیخ دادا و مجموعه سلطان بُندر‌آباد و گرایش عمومی به خانقاه‌ها و زاویه‌ها، استفاده از زنجیر اردکانی قابل توجه بوده است كه در اين باره "مستوفي بافقي" صاحب جامع مفید نيز از پر ارج بودن این منطقه در دوره صفویه مي‌گويد.
میرجانی در ادامه يكي از مهمترين عوامل براي رونق و شکوفایی اقتصادی صنايع دستي از جمله زنجير اردكان را موضوع بسته‌بندی ذكر مي‌كند و به خبرنگار ايسنا مي‌گويد: متأسفانه كشور ما در اين حوزه بسيار دیر وارد عمل شده و با مشکل اساسي روبرو است.
به اعتقاد وي، اگر از صبح تا شب در خصوص فضائل و فواید هنر صنعت زنجیرسازی اردکان سخن گفته شود ولي برای آن بسته‌بندی مفید و مناسبی تعریف نشده باشد تا گردشگر بتواند آن را پس از خريداري به راحتي به كشورش حمل كند، انگار که هیچ اقدامی انجام نداده‌ایم.
این مسئول عنوان مي‌كند: امروزه بسته‌بندی به عنوان یک لازمه و جزو شاخص‌هاي بازار رو به رشد صنایع دستی جهان است و یک گردشگر خارجي كه با ذهنیت فرهنگی خود نمي‌تواند بپذیرد که یک اثر شاخص دست‌ساز را بدون یک محافظ یا بسته‌بندی مناسب خریداری كند.
"نادر پیری اردکانی" پژوهشگر حوزه میراث و از محققان اردکانی نيز در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا – منطقه يزد، از زنجیر اردکانی به عنوان فنون اصلی بازاریان این شهرستان نام مي‌برد.
وي اضافه مي‌كند: این فن بیشتر در دست محلات بازار نو، تیران یا زین‌الدین در اردكان بوده و بر همین اساس به صورت تقریباً موروثی از نسلي به نسل بعد منتقل شده و حتي امروز نام خانوادگي برخی از طوایف اردکانی به نام زنجیری، زنجیریان و غیره به ثبت رسیده است.
به بازارچه صنایع دستی اردکان که در كنار اداره میراث فرهنگی اردكان است نيز سري مي‌زنيم و در همين حين شاهد هنرنمایی استاد کار جوانی مي‌شويم كه با ساخت و تولید زنجیردانه‌هايی زیبا، آنها را یکایک به هم پیوند می‌زند.
صدای نواخته شدن چکش‌های "مهدی راستجو" هنرمند خلاق و جوانی که از سال 1390 تاکنون به این هنر سخت مي‌پردازد، یادآور خاطرات قدیم روزگاران پیشین است.
وی كه از قریب بازماندگان سازنده زنجیر اردکانی و از شاگردان مرحوم "رضا غفوری" است، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) – منطقه يزد، با بيان اين كه زنجیرسازی اردکان تغییر نوع داده و از زنجیر جوش به زنجیر پیچ تبدیل شده است، مي‌گويد: زنجیر پیچ به دلیل این که به صورت فشرده بافته می‌شود از استقامت زیادی برخوردار است، هر چند كه در ساخت زنجیر، اولین و مهمترين نكته، انتخاب مواد اولیه مناسب برای کار است.
این صنعتگر حرفه سنتی زنجیربافی در ادامه با تاكيد بر اين كه استفاده از مفتول‌های آهنی چکش خورده کافی، نقش مهمی در انعطاف‌پذیری و حرکت موزون و هماهنگ زنجیر دارد، به تشريح نحوه ساخت زنجیر پیچ مي‌پردازد.
زنجیرسازی اردکان در سال جاری رشد و پویایی خوبي به خود گرفته است تا جایی که راستجو در اين مورد بيان مي‌كند: مشتریان بیشتری جهت سفارش و خرید این هنرصنعت دست‌ساز اشتیاق نشان می‌دهند و در این خصوص نیز هنرآموزاني جهت یادگیری پا به عرصه گذاشته‌اند.
وي در پايان نيز با تشكر از حمايت‌ها و پيگيري‌هاي مسئولان ميراث فرهنگي شهرستان، از دیگر کسانی که در این صنعت قديمي در حال فعالیت هستند به "جواد مسیبی" اشاره مي‌كند كه در کارگاه خانگی خود به این هنر پرداخته و کوچکترین زنجیر پیچ ساخته‌ی خویش را به موزه‌ی مردم شناسی اردکان اهدا کرده است.