سیاست خارجی در انتخابات نقشی ندارد. وضعیت معیشت زندگی است که گرایش مردم به این یا آن حزب را موجب می شود. در دو سه دوره روی کار بودن حزب عدالت و توسعه در ترکیه تحولات شگرف سیاسی و اقتصادی در ترکیه روی داده است. از نظر سیاسی حکومت ژنرال ها ـ منظورم ارتشی هاست با نوع ژنرال های ما اشتباه گرفته نشود ـ کنار نهاده شده است. شرایط دموکراتیکی در کشور برقرار گردیده است که تا حدود زیادی نظر اتحادیه اروپا را تامین می کند. احزاب شکل گرفته اند و فعال شده اند. احزابی که حضور آنها را در این و در انتخابات قبلی دیدیم. در عین حال نفوذ خارجی بر ترکیه خنثی شده است . یعنی الان دو سه انتخابات است که امریکا و اسرائیل تمام زور خود را می زنند که حزب عدالت و توسعه را از قدرت بیاندازند اما توفیقی پیدا نمی کنند.
در زمینه اقتصادی هم ترکیه در این پانزده ساله بسیار متحول شده است. کار حزب عدالت و توسعه یکی از توفیقات مستثنی در قلمرو اقتصادی بوده است که توانسته است هم تورم های 80 یا 100 درصدی پیش از آنرا کنترل کند. هم موجب رشد و تحرک اقتصادی در کشور را فراهم آورد. هم درآمد ناخالص ملی و سرانه را افزایش دهد . هم اشتغال ایجاد کند و خلاصه ترکیه را به یک قدرت اقتصادی در حد 20 کشور بزرگ اقتصادی دنیا برساند.
یکی از کارهای خیلی خوبی که در ترکیه شد اینبود که وقتی دیده شد یک روند توسعه ای توسط دولت و حزبی جریان دارد با اصلاحاتی اجازه داده شد که همین حزب بازهم بتواند در انتخابات شرکت نماید.
معمولا گرایش به سمت دموکراسی در کشورهائی که از جماعات و اقلیت های مختلف تشکیل شده اند موجب از هم پاشی و تضعیف استقلال کشور می شود. یکی از توفیقات بسیار خوبی که ترکیه داشته است اینست که گرایش آنکشور به سمت دموکراسی بشکلی که الان کردها هم در انتخابات نقش فعالی دارند و ده یا پانزده درصد کرسی های مجلس را بخود اختصاص داده اند در شرایطی صورت می گیرد که کمترین خدشه ای به استقلال و وحدت و تمامیت ترکیه وارد نیامده است.
در سیاست خارجی ترکیه سلیقه ای رفتار می کند. یک جاهائی خوب می آید یک جاهائی بد می آید. یک جائی همراه امریکا و ناتو و اسرائیل است . بعضی جاها ضد اسرائیل است . یک جاهائی با جمع دیگر کشورها مثل عربستان و قطر همراهی می کند . جای دیگر پیوندهایش را با ایران محکم می کند.
مهمترین مشکل فعلی ترکیه سیاست مخرب آنکشور در قبال سوریه است.
کسی من ندیده ام در میان تحلیلگران ما گزارش تحلیلی درستی از علت این اتخاذ موضع ترکیه ارائه دهد.
برای اینکه ما بتوانیم در این سیاست ترکیه تاثیر بگذاریم و آنرا تغییر دهیم به یک چنین تحلیلی نیاز هست.
بسکه ما شعاری حرف می زنیم و همه چیز همه کشورها را در نوکری آنها برای امریکا خلاصه می کنیم جای این تحلیل ها در مسائل سیاست خارجی ما خالی است.
اگر یک چنین تحلیلی وجود داشت حالا قبل از شرکت در اجلاس های بین المللی ای نظیر اجلاس اخیر در مورد سوریه تیم وزارت خارجه ایران میتوانستند با همتایان ترک و عرب خود از قبل مشاورات و هماهنگی هائی داشته باشند و تلاش موثر تری برای حل معضلات منطقه ای و بین المللی صورت دهند.
این حرف هائی که ما اغلب می زنیم جز اینکه ما را از بررسی و تحلیل های جدی و درست در امور سیاست خارجی باز دارد و کارشناسان و محققان را از تحقیق و تفحص درست باز دارد نتیجه ای در بر ندارد.
این در مسائل اقتصادی هم صدق می دهد.
ماحصل آنهم جز بسته بودن دست فعالان سیاسی و اقتصادی و سیاست خارجی چیزی نیست.