به گزارش «تابناک»، مهفام سلیمان‌بیگی در شرق نوشت: به تازگی رضا افلاطونی، رئیس سازمان امور اراضی اعلام کرده «حدود ۸۰۰ هزار نفر در دو سال اخیر به مازندران مهاجرت کرده‌اند و اگر این روند همین‌طور ادامه داشته باشد، شاهد مهاجرت‌های گسترده از استان‌های فارس و سیستان و بلوچستان که فرونشست‌های زیاد در آن رخ داده، خواهیم بود».
به‌جز این مجله علمی نیچر نزدیک به پنج سال پیش گزارش داده بود که تنها ۳.۵ درصد از خاک ایران حاصلخیز مانده و وضعیت مناسبی برای کشاورزی دارد که این زمین‌های حاصلخیز تقریبا همگی در شمال ایران واقع شده‌اند.
با‌این‌حال اخبار خوبی از شمال کشور به گوش نمی‌رسد و اداره ایمنی و حفاظت دریایی گیلان خبر داده که روسیه ورودی آب رودخانه ولگا به دریای خزر را بسته است و خزر در یک دهه اخیر ۱۸۰ سانتی‌متر کاهش تراز آبی داشته که ۶۰ سانتی‌متر کاهش تراز آب خزر در دو سال اخیر رخ داده است.
ولگا حدود ۸۶ درصد حقابه خزر را تأمین می‌کند و قطع شریان حیاتی خزر، نگرانی گسترده‌ای برای زندگی در شمال ایران را به دنبال داشته است.
زنگ هشدار برای خزر
به گفته علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست، کشورهای همسایه ورودی آب به خزر را بسته‌اند و در این میان بیشترین تأثیر را قطع ورودی ولگا دارد. تاکنون 85 درصد آب خزر را رود ولگای روسیه تأمین می‌کرد ولی حالا احداث سدهای جدید توسط این کشور موجب عقب‌نشینی شدید خزر شده است.
آن‌گونه که محمد درویش، کارشناس منابع آب و محیط زیست به «شرق» می‌گوید با ازدست‌رفتن خزر مهمترین و دیرینه‌ترین رویشگاه جنگلی جهان یعنی هیرکانی کاملا از بین خواهد رفت و فجایعی چنان بزرگ خلق می‌شود که نابودی ارومیه و آرال پیش آن جزئی است. او پیش‌بینی می‌کند در دو دهه آینده نیمی از وسعت خزر کاهش پیدا کند و با افزایش کانون‌های گرد و غبار، شهرهای شمالی برای اولین بار در وضعیتی مشابه اهواز، ایلام و دهلران قرار گرفته و فرایند نابودی تمام جنگل‌ها و شالیزارها آغاز می‌شود. کارشناسان و برخی نمایندگان مجلس علت چنین وضعیتی را ضعف عملکرد دولت و انفعال در دیپلماسی آب معرفی می‌کنند و می‌گویند در شرق کشور، افغانستان حقابه هیرمند را پرداخت نمی‌کند، در شمال غرب، ترکیه با سدسازی نفس ارس، دجله و فرات را بریده است و در غرب عراق با اقداماتش باعث خشک‌شدن تالاب‌های بین‌النهرین شد و دولت در تمام این موارد دیپلماسی ضعیفی داشته است و حالا روسیه تکرار همین ماجراست.
به گفته او روسیه با سدسازی متعدد در مسیر دریای خزر منجر به ایجاد مسائل متعددی از جمله خشک‌سالی و بی‌کاری مردم منطقه و از جمله صیادان می‌شود.
همچنین از آنجا که وضعیت منابع آب استان‌های شمالی ایران تعریفی ندارد و خلیج گرگان، آشوراده و سایر پهنه‌های طبیعی شمال کشور دچار کم‌آبی شده‌اند و تالاب‌ها به مرور زمان ذخایر خود را از دست داده‌اند، با این اقدام روسیه وضعیت منابع آبی در نواحی شمالی ایران وخیم می‌شود.
هدایت فهمی، مدیرکل سابق دفتر منابع آب وزارت نیرو هم نسبت به ضعف دیپلماسی آبی کشور معترض است. او در گفت‌وگو با «شرق» تأکید می‌کند که با ادامه‌یافتن روند فعلی از سوی روسیه، حجم آب دریاچه خزر کم و دریاچه کوچک می‌شود، هم‌زمان تبخیر هم در حال افزایش است و این شرایط به جایی می‌رسد که به نفع هیچ‌کس نیست چراکه آثار بسیار مخربی روی گونه‌های زیستی در دریاچه می‌گذارد و موجب افزایش حجم آلاینده‌ها در دریاچه می‌شود.
فهمی غیرشفاف‌بودن سهم ایران از خزر را عامل مهمی در بحران فعلی می‌داند و در این زمینه توضیح می‌دهد: سهم ایران از رژیم حقوقی خزر مسئله بسیار مهمی است و از نظر ژئوپلیتیکی این مسئله باید به شکل درستی حل شود اما دیپلماسی آب ایران شدیدا ضعیف است. تا جایی که اکنون در شرق و در افغانستان حقابه‌مان را ندادند و در شمال غرب هم درگیر رود ارس هستیم. در واقع دیپلماسی آب ما کاملا غیرفعال است و هیچ کاری در این زمینه انجام نمی‌شود. وقتی در زمینه دیپلماسی فعال نباشیم و نتوانیم حداقل حقوق کشور را احیا کنیم تبعا کشورها هر کدام دنبال منافع خودشان می‌افتند و مایلند که آب‌های ورودی به کشور را به عنوان حربه‌ای برای روز مبادایشان نگه دارند و کنترلش کنند.
این کارشناس تأکید می‌کند: بحث خزر بسیار مهم است؛ چون دریاچه لحظه به لحظه در حال کوچک‌ترشدن است. لازم است از طریق مراجع بین‌المللی هم که شده، این مسئله را دنبال کنیم و وقت آن رسیده است که منافع ملی کشور با جدیت دنبال شود و با هر کشوری که منافع ملی ما را نشانه بگیرد مماشات نشود. باید سیاست‌های مقطعی در رابطه با برخی کشورها را کنار گذاشت و فقط منافع پایدار و درازمدت ملت و کشور را لحاظ کرد. من به عنوان یک متخصص حوزه آب عمیقا معتقد هستم که مسئله آب در ایران مماشات‌بردار نیست و حیات سرزمینی نشانه گرفته شده است و متولیان باید با عزم راسخ دنبال دفاع از منافع کشور بیفتند و مسئله خزر چه از نظر حقابه ایران و چه ورود آلاینده‌ها و فاضلاب‌ها به این دریاچه به طور جدی پیگیری شود.