در حال حاضر شهرداری به دنبال تفکیک زباله خشک و تر، دفن‌کردن قسمت بی‌ارزش آن که به آن ریجکت می‌گویند و هوادهی زباله تر برای کم خطر شدن آن است تا دفن با مشکلات کمتری صورت بگیرد اما فرایندهای دیگر هم در دستور کار این سازمان است.
به گزارش تابناک قم،مردم قم رساندن هر صبح به شب را با تولید 700 تن زباله همراه می‌کنند. زباله‌هایی که شهرداری همین امسال 24 میلیارد تومان تنها برای جمع‌آوری و انتقال آنها به سایت البرز هزینه کرده است؛ یعنی ماهی 2 میلیارد تومان. البته اینها بخش کوچکی از هزینه‌ها هستند که به چشم می‌آیند. بزرگ‌ترین هزینه پس از دفن زباله شکل می‌گیرد و اثرش تا نسل‌های بعدی هم ادامه می‌یابد.
هر تن زباله علاوه بر تولید ۴۰۰ تا ۶۰۰ لیتر شیرابه، حدود ۴۰۰ مترمكعب گاز گلخانه‌ای دی‌اکسید کربن نیز از خود متصاعد می‌كند. شیرابه خاک را آلوده می‌کند و گاز دی اکسید کربن هوا را. علاوه بر این زباله‌ها، اگر حجم زباله‌های تولید شده در شهر قم را 750تن در روز درنظر بگیریم این زباله‌ها باید در لایه‌ای به ضخامت 2متر در خاک دفن شوند که برای این کار فضایی حدود 150مترمربع در روز و 5/4 هکتار در سال نیاز است. اثری که دفن کردن زباله‌ها به این صورت در عرصه‌های طبیعی دارد از جمله هزینه‌های تولید زباله محسوب می‌شود.
از سوی دیگر زباله‌های خشک صدها سال در طبیعت باقی می‌مانند. مثلاً یک شیشه نوشابه حدود 1500 سال، پلاستیک 100 سال و قوطی‌های کنسرو 300 تا 400 سال زمان نیاز دارند تا تجزیه شوند. زباله‌های تر هم هر چند راحت‌تر تجزیه می‌شوند اما به دلیل حساسیت و فسادپذیری مشکلات دیگری به بار می‌آورند.
تفکیک زباله؛ امری اجتناب‌ناپذیر
زباله‌های خشک مثل کیسه‌ها، ظروف پلاستیکی، کاغذ و... و زباله‌های تر مانند باقیمانده غذاها و میوه‌ها هر کدام دردسری برای طبیعت دارند. وقتی صحبت از مدیریت پسماند و کاهش اثرات نامطلوب دفن زباله می‌شود، ذهن‌ها به سوی زباله خشک می‌رود اما زباله‌های تر هم نیاز به مدیریت ویژه دارند تا به آب و خاک کمترین آسیب را رسانده و وارد چرخه طبیعت شوند. در دنیا از همین تهدید فرصت‌های متعددی ساخته شده و با روش‌هایی مانند بازیافت زباله خشک یا تولید انرژی و کمپوست از زباله تر نه تنها هزینه‌های مدیریت پسماند تامین می‌شود بلکه یک فرصت اقتصادی ویژه هم ایجاد خواهد شد. به همین دلیل است به زباله می‌گویند طلای کثیف.
اگر تفکیک از مبدأ اتفاق بیفتد علاوه بر آنکه با کاهش وزن زباله‌های تولیدی، هزینه حمل سیر نزولی خواهد داشت، می‌توان زباله‌های خشک را با بهره‌گیری از سیستم بازیافت دوباره به چرخه تولید بازگرداند اما در حال حاضر تنها 2 درصد از زباله‌ها در مبدأ تفکیک می‌شود و تا فرهنگ‌سازی برای مشارکت صحیح مردم در این عرصه راه زیادی باقیمانده است.
همه این واقعیت‌ها نشان می‌دهد برای مدیریت پسماند توجه به تفکیک در مقصد امری اجتناب‌ناپذیر است. جدا از اینکه تفکیک در مقصدمی‌تواند هزینه‌های مدیریت پسماند را کاهش دهد با تبدیل بخشی از زباله خشک در صنایع بازیافتی به محیط زیست هم کمک می‌کند.
خلف وعده دولت
کارخانه تفکیک در مقصد در قم بر اساس همین هدف‌ها و با به کارگیری بخش خصوصی طراحی شد. این کارخانه که قرار بود اردیبهشت سال گذشته افتتاح شود به صورت تمام خودکار و تحت لیسانس شرکت WRM آلمان، سازنده ماشین‌آلات حرفه‌ای طراحی شده است و به گفته مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم بهترین خط تفکیک زباله در مقصد در کشور است.
سید عبدالله میرابراهیمی با اشاره به آغاز کار این کارخانه به صورت آزمایشی می‌گوید: در جریان ساخت این کارخانه از بهترین تجهیزات و بهترین ماشین آلات استفاده شده است.
به گفته وی این کارخانه به دلیل به کارگیری تجهیزات پیشرفته تفکیک زباله، خروجی‌های مناسب و استانداردی می‌دهد که شاخص‌های لازم برای استفاده در صنایع تبدیلی را دارند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم با اشاره به اینکه تحلیل‌های اقتصادی دقیقی برای ساخت این کارخانه صورت گرفته است ابراز داشت: نکته مهم این است که این کارخانه با استفاده از ظرفیت‌های بومی شکل گرفته است.
وی با اشاره به اینکه کارخانه تفکیک در مقصد شهرداری قم در حال حاضر با 60 درصد ظرفیتی که در پیمان آن قید شده در حال کار است ادامه داد: تأخیر در افتتاح این کارخانه و تأخیر در راه‌اندازی قطعی به دلیل مشکلات مالی اتفاق افتاده است چرا که حمایت‌های مالی از پیمانکار آنگونه که باید صورت نگرفته است.
میرابراهیمی با اشاره به اینکه دولت تعهد داشت سود تسهیلات پیمانکار را بپردازد عنوان کرد: این موضوع به صورت کامل اتفاق نیفتاده است.
افتتاح کارخانه؛ به زودی
به گفته وی کارخانه تفکیک در مقصد شهرداری قم به زودی به ظرفیت تفکیک 600 تن زباله در یک شیفت کاری می‌رسد گفت: این کارخانه به زودی افتتاح می‌شود.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم با اشاره به سرمایه‌گذار این پروژه حدود 8 میلیارد تومان در آن سرمایه‌گذاری کرده ابراز داشت: پرداخت سود تسهیلات تعهدی است که از سوی دولت برای حمایت از بخش خصوصی در عرصه تفکیک زباله تعریف شده و برای تشویق پیمانکار به ادامه و گسترش کار نیاز است.
وی با اشاره به نیاز کارخانه تفکیک زباله در مقصد به یک سری اقدامات روبنایی افزود: در صورت تحقق این نیازها کارخانه برای استفاده از تمام ظرفیت خود آماده خواهد بود.
از سال‌های قبل مطرح می‌شد که سازمان مدیریت پسماند در نظر دارد یک شهرک بازیافت در مکان کنونی کارخانه تفکیک زباله در مقصد احداث کند؛ شهرکی که زباله خشک و تر هر کدام در مسیر مخصوص خودشان قرار گرفته و اقداماتی مانند تولید کمپوست از زباله تر و یا تولید انرژی در دستور کار آن قرار بگیرد.
میرابراهیمی با اشاره به اینکه پس از راه‌اندازی کامل کارخانه تفکیک زباله در مقصد نوبت به تکمیل فرایندهای مدیریت پسماند است عنوان داشت: در مجموع 3 تا 4 درصد زباله‌ای که تولید می‌شود زباله خشک ارزشمند است که می‌شود از آن در صنایع بازیافتی استفاده کرد.
به گفته وی 50 درصد زباله تولید شده در شهر یعنی حدود 350 تن در روز زباله تر است که قابلیت استفاده در صنایعی مانند تولید کمپوست و یا انرژی را دارد. در این میان هم 40 درصد زباله‌ای است که ارزشی ندارد و دفن می‌شود.
البته سازمان مدیریت پسماند در این مرحله هم مشکلی دارد و آن هم تفکیک و جمع‌آوری غیر رسمی زباله خشک است. درصد اندکی از زباله که ارزش اقتصادی دارد معمولا از سوی خود شهروندان به این مراجع غیر رسمی فروخته می‌شود یا به‌وسیله زباله جمع‌کن‌ها از مخازن زباله جمع‌آوری می‌شود که این موضوع سود پیمانکاران مدیریت پسماند را که بخش خصوصی هستند به خطر میندازد.
نیاز به 100 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم با اشاره به اینکه تولید کمپوست در این فضا نیاز به مطالعات بیشتری دارد گفت: اگر با 10 میلیارد تومان توانستیم کارخانه را راه بیندازیم و هنوز بر سر مطالبات پیمانکار مشکلاتی داریم برای تولید کمپوست نیاز به 100 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری داریم و چنین سرمایه‌گذاری در شرایط کنونی از سوی شهرداری ممکن است.
وی اظهار داشت: این هدف نیاز به این دارد که آنالیز کامل از توجیه اقتصادی این کار داشته باشیم.
به گفته میرابراهیمی ایجاد خط تولید کمپوست در ظرفیت شهرداری نیست و باید پیمانکار به میان بیاید و پیمانکار هم به مشوق‌های مالی نیاز دارد. بر این اساس شهرداری قم مساله کارخانه زباله‌سوز را در دستور کار خود قرار داده تا بتواند از زباله‌های بی‌استفاده انرژی استحصال کند.
در حال حاضر شهرداری به دنبال تفکیک زباله خشک و تر، دفن‌کردن قسمت بی‌ارزش آن که به آن ریجکت می‌گویند و هوادهی زباله تر برای کم خطر شدن آن است تا دفن با مشکلات کمتری صورت بگیرد اما فرایندهای دیگر هم در دستور کار این سازمان است.
مشکل دیگری که سازمان مدیریت پسماند این روزها دچار آن است محدودیت زمین برای دفن زباله است که همین موضوع ضرورت راه‌اندازی کامل این کارخانه را مشخص می‌کند. با این حال مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم می‌گوید سازمان به فکر بازیابی زمین‌هایی افتاده که 20 سال پیش در آنها زباله دفن شده است تا این مشکل هم برطرف شود. با این حال شکل‌گیری کارخانه و کامل شدن چرخه‌های بازیافت زباله موجب می‌شود دیگر کمتر نیاز به دفن زباله داشته باشیم و از این نظر سود بزرگی نصیب محیط زیست خواهد شد.
منبع: همشهری
