دور جدید مذاکرات بین المللی صلح سوریه در حالی قرار است بار دیگر در ژنو برگزار شود که همچنان چشم انداز دستیابی طرفین به توافق بر سر اصلی ترین موضوعات، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در این میان، مطرح شدن طرح‌هایی جهت تقسیم سوریه به ایالت‌های فدرال که از سوی قدرت‌های خارجی مطرح شده، خطر حرکت به سمت تجزیه این کشور را به همراه دارد.
دور
جدید مذاکرات بین المللی صلح سوریه در حالی قرار است بار دیگر در ژنو
برگزار شود که همچنان چشم انداز دستیابی طرفین به توافق بر سر اصلی ترین
موضوعات، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در این میان، مطرح شدن طرح‌هایی
جهت تقسیم سوریه به ایالت‌های فدرال که از سوی قدرت‌های خارجی مطرح شده،
خطر حرکت به سمت تجزیه این کشور را به همراه دارد.در همین راستا، استفان دی می‌ستورا، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، در آستانه دیدار با نمایندگان دولت و معارضین سوریه گفته، یکی از ایده‌هایی که به طور جدی مورد توجه قرار دارد، همین موضوع تقسیم سوریه به بخش‌های فدرالی است.
یک دیپلمات شورای امنیت سازمان ملل که نخواسته نامش فاش شود، در این زمینه گفته به جز روسیه – که پیش از این علناً از احتمال فدرالی شدن سوریه سخن گفته بود – برخی دیگر از قدرت‌های بزرگ نیز این موضوع را مورد توجه قرار داده و دیدگاه‌های خود را درباره این موضوع به دی می‌ستورا انتقال داده‌اند. به گفته این دیپلمات، برخی از این طرح‌ها مشتمل بر «یک مرکز بسیار ضعیف و میزان زیادی خودمختاری برای مناطق مختلف» است. یک دیپلمات دیگر نیز در گفت‌و‌گو با رویترز این موضوع را تأیید کرده است.
در این میان، نکته جالب اینجاست که بر خلاف دیگر طرحهای مطرح از سوی کشورهای خارجی، این بار نه تنها دولت سوریه، بلکه معارضین نیز با تقسیم سوریه به بخش‌های فدرالی مخالف هستند و این مخالفت را ابراز کرده‌اند. ریاض حجاب، هماهنگ کننده ارشد معارضین، چند روز پیش و در پی مطرح شدن موضوع فدرالیسم از سوی روسیه، اظهار داشت: «هر گونه اشاره به این موضوع فدرالیسم و یا هر چیز دیگر که می‌تواند نمایانگر مسیر تجزیه سوریه باشد، به هیچ وجه پذیرفته نیست. ما توافق داریم که در آینده سوریه، دولتی غیرتمرکزگرا در سوریه وجود داشته باشد؛ اما نه هیچ شکلی از فدرالیسم و یا تجزیه».
با وجود این، به نظر می‌رسد، قدرت‌های جهانی برای مطرح کردن این موضوع در دور جدید مذاکرات صلح، جدی هستند. دی می‌ستورا دیروز در مصاحبه‌ای با شبکه خبری «الجزیره» اظهار داشت: «همه سوری‌ها، تجزیه سوریه را رد کرده‌اند [اما] موضوع فدرالیسم می‌تواند در مذاکرات مورد بحث قرار بگیرد».
در جبهه مقابل معارضین، یعنی دولت سوریه، هرچند به تازگی موضع گیری درباره این موضوع مطرح نشده، ولی بشار اسد، رئیس جمهور این کشور، ماه سپتامبر گذشته در مصاحبه‌ای اظهار داشت، وقوع هرگونه تغییر در سوریه باید نتیجه گفت‌و‌گوهای سوری و همچنین برگزاری همه پرسی باشد. به عبارت دیگر، وی تغییراتی از این دست را به نظر و دیدگاه مردم کشورش منوط دانسته است.
در این میان، به نظر می‌رسد تنها گروه موثر در سوریه ـ که از ایده فدرالیسم کم و بیش حمایت می‌کند ـ کردهای این کشور هستند. صالح مسلم، یکی از رهبران ارشد حزب کردی سوریه (PYD) در این زمینه به رویترز می‌گوید: «مهم نیست اسمش را چه چیزی بگذارید. ما بار‌ها و بار‌ها گفته‌ایم که خواستار یک سوریه غیرمتمرکز هستیم؛ می‌خواهید نامش را تقسیمات اداری بگذارید، می‌خواهید فدرالیسم بگذارید؛ هر چیزی ممکن است».
گفتنی است، دور جدید مذاکرات صلح سوریه قرار است تا ۲۴ مارس ادامه پیدا کند. پس از آن، یک هفته یا ده روز وقفه ایجاد خواهد شد و انتظار می‌رود مذاکرات دوباره از سر گرفته شود.
به هر ترتیب، آن گونه که به نظر می‌رسد، در تنها موضوعی که گروه‌های اصلی درگیر در سوریه، یعنی دولت و معارضین بر سر آن اتفاق نظر دارند، یعنی حفظ وحدت و یکپارچگی سوریه و جلوگیری از حرکت این کشور به سمت سوریه، قدرت‌های جهانی رویکرد دیگری در پیش گرفته و با توجه به دستور کارهای مدنظر خود، تلاش دارند بحث فدرالیسم را به عنوان الگوی غالب جا بیندازند.
گفتنی است، در شرایطی که هنوز بخش اعظمی از جغرافیای سوریه تحت کنترل گروه تروریستی داعش قرار دارد و در دیگر مناطق نیز درگیری میان ارتش و معارضین مسلح ادامه دارد، حرکت به سمت نظام فدرالیستی چیزی به جز سست شدن بیش از پیش قدرت دولت مرکزی و در نهایت، جدا شدن مناطقی که بتوانند حداقلی از قدرت لازم را برای استقلال به دست بیاورند، به همراه نخواهد داشت.
