به گزارش تابناک قم، ایران به عنوان یکی از کشورهای زلزله خیز در دنیا شناخته شده است که این حادثه همواره قربانیان بسیاری را به کام مرگ می‌کشاند، در ۱۵ سال اخیر لرزش‌های مختلفی با ریشترهای زیاد و کم ایران را لرزانده است.
از زلزله بم که با بزرگی ۶.۵ ریشتر در سال ۱۳۸۲ رخ داد و حدود ۳۰ هزار نفر کشته برجای گذاشت تا زلزله کرمانشاه در آبان ماه سال جاری که بیش از هزار نفر از هم وطنانمان را به کام مرگ کشانید. هریک از این زلزله‌های ذکر شده تعداد بسیاری مجروح به دنبال داشت و خسارات فراوانی را برجای گذاشت. پس از وقوع زلزله بم بحث مقاوم‌سازی ساختمان‌ها به یک مطالبه جدی تبدیل شد و تلاش ناظران و مهندسان ساختمانی بر آن شد که این مطالبه را به صورت جدی محقق کنند.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قم در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه بکارگیری مجریان ذیصلاح در ساختمان سازی خسارات ناشی از حوادث طبیعی را کاهش می‌دهد، عنوان کرد: برخی تخلفات در بخش‌های مختلف فرایند ساخت و ساز وجود دارد که بی‌توجهی به آنها موجب خسارات جانی و مالی فراوانی می‌شود.
امین مقومی با تأکید بر اینکه مبنای ساختمان سازی در کشور بر اساس مقررات ملی ساختمان در ۲۲ بحث انجام می‌شود، تصریح کرد: در صورت رعایت این مقررات ساختمان‌های ساخته شده مقاومت لازم را در برابر اتفاقاتی چون بلاهای طبیعی خواهند داشت.
وی با اشاره به وقوع زلزله‌های گوناگون و سنگین در نقاط مختلف کشور از جمله استان قم، گفت: با توجه به اینکه مقاوم‌سازی به عنوان یکی از اصول اساسی در ساختمان سازی کشور مورد توجه قرار گرفته است، دگرباره شاهد خسارات و تلفات فراوانی که در زلزله بم رخ داد در کشور نیستیم. استان قم نیز در این راستا فرهنگ‌سازی لازم را در زمینه استحکام بنا انجام داده و مردم هزینه‌های بالاتر را برای استحکام اسکلت ساختمان‌ها پذیرفته‌اند.
رئیس سازمان نظام مهندسی استان قم معتقد است باید به مقوله ساختمان سازی به صورت جدی توجه کرد تا ساختمان‌ها به نوعی بنا شوند که هنگام وقوع خطرهایی مانند بروز زلزله جان مردم را حفظ کند و سقف ساختمان‌ها بر سر مردم آوار نشود.
وی با تأکید بر اینکه برای حفظ ایمنی‌های لازم در امر ساختمان سازی باید از مجریان ذیصلاح بهره برد، گفت: این مجریان دارای تخصص و پروانه باید به اجرای همه جزئیات دقت کنند تا در صورت بروز حادثه صدمات کمتری گریبان گیر جامعه و مردم بشود.
مقومی، با انتقاد از عملیات‌های اجرایی ساختمان سازی توسط برخی از سازمان‌ها و نهادهای غیر مرتبط و فاقد نظام فنی اجرایی، بیان کرد: در بخش‌های دولتی و نیمه دولتی نیز باید امر ساختمان سازی به دستگاه‌های متخصص آن امر که دارای دفتر فنی هستند واگذار شود.
بافت فرسوده نیز از مهمترین دلایلی است که هنگام وقوع زلزله موجب تلفات و خسارات فراوانی می‌شود و استان قم نیز از جمله استان‌هایی است که به دلیل گسترش و فروانی بافت فرسوده همواره در معرض تهدید جدی زلزله قرار دارد.
احداث ساختمان‌های مقاوم در قم
در حال حاضر هزار و ۸۰۰ هکتار بافت فرسوده در قم وجود دارد که جمعیتی بیش از ۶۹۷ هزار و ۳۲۰ نفر در آن سکونت دارند. این آمار جمعیتی ساکن در بافت فرسوده نشان از آن دارد که حدود ۷۰ درصد جمعیت قم در بافت‌های ناکارآمد، بافت‌های فرسوده، تاریخی و سکونت گاه‌های غیررسمی و حاشیه شهر زندگی می‌کنند و تنها راه مقابله با خطراتی که این بخش وسیع از قم را تهدید می‌کند مقاوم‌سازی و نوسازی است.
مدیرکل فنی عمرانی و حمل و نقل و ترافیک استانداری قم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به گسل‌های فرعی و اصلی فراوانی که در اطراف قم وجود دارد، بیان کرد: احتمال فعال شدن این گسل‌ها وجود دارد بنابراین باید ساختمان سازی در چنین شهری متناسب با شرایط جغرافیایی آن بوده و از استحکام بالایی برخوردار باشد.
وی در ادامه با تأکید بر اینکه مقاومت بیشتری در ساختمان سازی نسبت به سال‌های گذشته اعمال می‌شود افزود: نظارت‌ها در استان قم از همان مراحل تهیه نقشه توسط مهندسین متخصص طراحی، نظارت و اجرا می‌شود.
رحمان نیا با تشریح عملیات مقاوم‌سازی از ابتدا در تمام ساختمان‌ها تصریح کرد: در ساختمان‌های بتنی، بتن‌ها در هر مرحله مورد تست و آزمایش قرار می‌گیرد و در ساختمان‌های فلزی نیز نظارت‌ها به‌صورت متمرکز انجام شده و تست‌های لازم صورت می‌گیرد.
مدیرکل فنی عمرانی و حمل و نقل و ترافیک استانداری قم با بیان اینکه ساختمان‌های ساخته شده در قم مقاومت لازم را در برابر اتفاقاتی چون زلزله دارند، گفت: برای احداث ساختمان‌های بلند مرتبه نیز علاوه بر آزمایش خاک و بررسی لایه‌های زمین مهندسین مختلف فرایند ساخت آن را مورد بررسی دقیق قرار داده و در حین اجرا نیز بتن به‌طور مرتب تست شده و شیت‌های آزمایشگاهی نیز ارائه می‌شود.
مرتضی رحمان‌نیا با تأکید بر اینکه هدف از طراحی سازه آسیب ندیدن ساختمان در برابر زلزله نیست، بیان کرد: هدف آن است که میزان خسارت‌های جانی و مالی را به حداقل برسانیم.
وی با عنوان اینکه نمی‌شود تمام اصول مقاوم‌سازی را در ساختمان‌ها اجرا کرد، گفت: با رعایت همه اصول مقاوم‌سازی قیمت تمام شده ساختمان بسیار گران و از قدرت خرید مردم نیز خارج می‌شود. ضمن اینکه با رعایت ۴۰ درصدی اصول مقاوم‌سازی در صورت بروز زلزله اسکلت و اجزای سازهای بنا سالم می‌ماند و اجزا غیر سازهای آن آسیب می‌بیند.
مدیرکل فنی عمرانی و حمل و نقل و ترافیک استانداری قم با تأکید بر اهمیت ایمن بودن و سالم ماندن بیمارستان‌ها و دیگر مراکز حیاتی مانند آتش‌نشانی‌ها و مدارس در زمان زلزله افزود: کلیه آزمایش‌های لازم در این راستا صورت می‌گیرد و بر اساس آخرین استانداردهای روز ساخته می‌شود چرا که این امکان باید بعد از وقوع زلزله اقدام به خدمات پس از زلزله کند.
وی تصریح کرد: ساخت این ساختمان‌ها با درجه اهمیت بسیار بالا با توجه به اهمیت آن از سوی مراکز مختلفی چون شهرداری، نظام مهندسی و مسکن و شهرسازی با حساسیت زیادی پیگیری و ساخته می‌شود.
رحمان‌نیا عنوان کرد: تعدادی از ساختمان‌های استان قم قدمت تاریخی دارند؛ دسته بندی در ساختمان‌ها، عمر ساختمان، نوع مصالح به کار رفته، تکنولوژی استفاده شده، ارتفاع ساختمان، نوع خاک بستر و نوع سازه چوبی و فلزی و بتنی ال اس اف و فاصله کانونی زلزله تا مرکز زمین لرزه در میزان خرابی و آسیب‌های جانی نقش اساسی دارد.
وجود ۱۱ هزار روستای غیر مقاوم در قم
روستاها به مراتب بیش از شهرها در معرض تهدید زلزله قرار دارند که بازسازی و مقاوم‌سازی در آنها نیز می‌تواند راه حلی برای عبور از این بحران باشد.
سرپرست معاونت بازسازی مسکن روستایی اداره کل بنیاد مسکن استان قم نیز در این زمینه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: با وجود اینکه از سال ۸۴ تاکنون ۷ هزار و ۵۰ واحد مسکونی در روستاهای قم مقاوم‌سازی شده‌اند ولی هنوز ۱۱ هزار واحد مسکونی غیر مقاوم در این استان وجود دارد.
محمد ملااسماعیلی ادامه داد: با توجه به اینکه استان قم در پهنه بندی لرزه خیزی کشور قرار دارد و وجود گسل‌های فراوانی استان سایه افکنده‌اند از مناطقی محسوب می‌شود که با خطر نسبی فراوانی مواجه است.
وی با عنوان اینکه مصونیت و امنیت روستائیان به وجود واحدهای مسکونی مقاوم و امن در مقابل این خطر طبیعی بستگی دارد، گفت: تشکیل یک نظام کنترلی در ساخت و سازهای روستایی برای دستیابی به مسکن روستایی مقاوم ضرورتی حیاتی است.
سرپرست معاونت بازسازی مسکن روستایی اداره کل بنیاد مسکن استان قم تأکید کرد: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی از آغاز برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، موضوع بهسازی را در دستور کار خود قرار داده و این امر از سال ۱۳۷۴ با اجرای طرح بهسازی مسکن روستایی در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی آغاز شده است.
وی افزود: طرح ویژه بهسازی و نوسازی مسکن روستایی در سال ۱۳۸۴ در هیئت دولت مطرح و به تصویب رسید و به دلیل بالا بودن آمار واحدهای مسکونی کم دوام و بی دوام در روستاها طرح اقدام ویژه مسکن روستایی با هدف قرار دادن سالانه ۲۰۰ هزار واحد مسکونی روستایی مطرح شد و در این راستا فعالیت‌های گسترده‌ای در دفتر مسکن روستایی صورت گرفته است.
ملأ اسماعیلی افزود: به منظور احداث مسکن مقاوم و بادوام روستایی، تأمین مسکن متناسب با نیاز روستایی، تطبیق کالبد مسکن روستایی با زندگی امروزی، تأمین بهداشت محیط روستایی با تولید مسکن روستایی و ترویج فرهنگ بیمه و الگوهای منتخب برجسته معماری روستایی در سال ۱۳۹۵ سهمیه استان هزار واحد می‌باشد.
سرپرست معاونت بازسازی مسکن روستایی اداره کل بنیاد مسکن استان قم تصریح کرد: میزان اعتبار تخصیصی به هر واحد مسکونی احداثی جدید ۱۸۰ میلیون ریال و همچنین مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال به متقاضیان تخریب و نوسازی (در جا سازی) با رعایت مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان با کارمزد ۵% و با ضمانت سفته زنجیره‌ای و مدت بازپرداخت وام با احتساب ۳ سال دوران مشارکت مدنی و ۱۲ سال دوران فروش اقساطی، ۱۵ سال می‌باشد که اصل مابه التفاوت سود و مانده مطالبات معوق تسهیلات پرداختی توسط دولت محترم تضمین شده است.
وی ادامه داد: لزوم و ضرورت مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی روستایی و موانع و مشکلات وام‌های بانکی روستایی توجه با نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ تعداد خانوارهای روستایی ساکن در استان قم ۱۵ هزار و ۳۷۸ خانوار و تعداد واحدهای فصلی و غیر فصلی حدود ۲۰ هزار واحد مسکونی است که از سال ۱۳۸۴ تا کنون تعداد ۹ هزار متقاضی احداث مسکن روستایی به بانک‌های عامل معرفی و مقاوم‌سازی تعداد هفت هزار و ۵۰ واحد اتمام و پایان کار اخذ کرده‌اند و هنوز حدود ۱۱ هزار واحد مسکونی غیر مقاوم در روستاها وجود دارد که نشان از درجه اهمیت موضوع می‌دهد.
این مقام مسئول با تأکید بر اینکه بنیاد مسکن از محل حساب ۱۰۰ حضرت امام (ره) برای تأمین مسکن اقشار کم درآمد روستایی برنامه‌های ویژه‌ای دارد عنوان کرد: متقاضیان احداث واحد مسکونی و تکمیل واحدهای نیمه تمام روستایی احداث شده در قالب طرح ویژه بهسازی و نوسازی با دارا بودن شرایط مبلغ ۴۰ تا ۸۰ میلیون ریال کمک بلاعوض دریافت می‌کنند که سال گذشته ۵۰ خانوار این مبلغ را دریافت کردند و بر اساس پیش بینی‌های صورت گرفته تا پایان سال جاری نیز تعداد ۱۰۰ خانوار جهت پرداخت کمک بلاعوض دریافت می‌کنند.
سرپرست معاونت بازسازی مسکن روستایی اداره کل بنیاد مسکن استان قم با اشاره به اینکه این طرح دارای سه حلقه از یک زنجیر است، گفت: مردم، بانک‌ها و بنیاد مسکن در تحقق این هدف نقش مهمی دارند و در این زمینه باید اطلاع‌رسانی کافی صورت بگیرد تا مردم نسبت به تشکیل پرونده و مقاوم‌سازی واحدهای خود اقدام کنند.
وی ادامه داد: با توجه به تضمین اصل، مابه التفاوت سود و مانده مطالبات معوق تسهیلات پرداختی توسط دولت محترم، خواهشمند است بانک‌ها نسبت به ارائه تسهیلات به‌صورت سهل الوصول و پذیرش ضمانت زنجیره‌ای ادامه همکاری نمایند.
ملااسماعیلی خاطرنشان کرد: بنیاد مسکن نسبت به اجرای زیرساخت‌های لازم در این خصوص از جمله تأسیس نظام فنی روستایی، دفاتر مهندسی روستایی، ترویج و اطلاع‌رسانی کافی و تأسیس دفاتر نمایندگی در مراکز بخش‌ها جهت جلوگیری از رفت و آمد روستاییان به شهر اقدام کرده است تا با همکاری و هماهنگی بتوانیم به عنوان استان پایلوت، نسبت به مقاوم‌سازی تمام واحدهای روستایی اقدام کنیم.
زلزله از جمله بلایای طبیعی است که نمی‌شود آن را پیش بینی کرد و باید مردم و مسئولان همیشه گوش به زنگ باشند و برای جلوگیری از ضررهای مالی و جانی نسبت به مقاوم‌سازی و نوسازی بافت فرسوده شهری و روستایی اقدام کنند.
